Het Sport- en Recreatiecentrum Milan Gale Muškatirović ligt aan de Donau, vlakbij de Oude Stad. Het restaurant van het complex, met zijn driehoekige vorm en robuuste brutalistische voorkomen, is geïnspireerd op traditionele Servische huizen. Tito vond het een van de mooiste sportcentra die hij ooit had gezien.
Sportcentrum Muškatirović komt zo’n beetje in elk boek over brutalistische architectuur voor. Belgrado staat sowieso vol brutalistische topstukken. Milan Gale Muškatirović was overigens een beroemde Joegoslavische olympische waterpolodoelman.
Modern en traditioneel ineen
In de brutalistische en modernistische architectuur van de jaren zeventig werden steeds meer traditionele regionale elementen verweven. Dat gebeurde in de Sovjetrepublieken, het Oostblok, maar zeker ook in Joegoslavië. De structuur van het restaurant van Sportcentrum Muškatirović is geïnspireerd op een traditioneel Servisch huis in Morava-stijl: veranda, dak en plaats met schoorsteen in het midden.
Met de complimenten van Tito
Er is een plakkaat te bewonderen, gedateerd 22 november 1973, met een tekst die zo te zien van Tito zelf is. Volgens Google Translate (en mijzelf) staat er ongeveer dit:
“Ik spreek hier met veel plezier, mede uit naam van mijn vrouw, en voel me vereerd vandaag een van de mooiste sportcentra te openen die ik ooit heb gezien. Hiermee wil ik de burgers van Belgrado en vooral de jonge generatie dienen en ondersteunen in het versterken en gezonder maken van ons socialistische land.” Waarvan akte!
Naar de website van het Sportcentrum Milan Gale Muškatirović
Snelle feiten
➜ Architect: Ivan Antic
➜ Bouwperiode: 1971-1974
➜ Renovatie: 2011
Meer lezen
Brutalisme is…
Meer lezen over kenmerken, materialen en geschiedenis van het brutalisme als stroming is de architectuur?
➜ Lees meer
Toward a Concrete Utopia: Architecture in Yugoslavia, 1948–1980
Martino Stierli
➜ 228 pagina’s
➜ 150 kleurenfoto’s, 85 zwartwitfoto’s
➜ 31 x 25,4 cm
➜ 2018
➜ Uitgever: MoMa, New York
➜ ISBN: 9781633450516
➜ Prijs: €60
➜ ★★★★★
Dit boek verscheen als onderdeel van een tentoonstelling in MoMa, New York over Joegoslavische architectuur. Joegoslavië bewandelde de derde weg, tussen west en oost in. De architectuur vond er ook een eigen weg. Internationale stromingen in design en architectuur werden tot een eigen vorm gesmeed met modernistische en brutalistische inslag. Deze utopische architectuur werd ook geëxporteerd naar landen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika, waar hun postkoloniaal utopia in beton gegoten werd.
De foto’s in het boek zijn prachtig en ook meer gericht op (interior) design dan de meeste architectuurboeken. De geschiedenis van de utopische modernistische architectuur wordt uitgebreid beschreven. Een aantal thema’s wordt nader uitgewerkt, zoals socialistische huisvesting en de wederopbouw van Skopje na de aardbeving. In een aantal cases studies wordt de bouwgeschiedenis van verschillende prominente modernistische gebouwen ontleed tot aan de bouwtekening toe. Een absolute aanrader voor iedereen die meer wil weten over de utopische achtergronden van de modernistische brutalistische architectuur van Joegoslavië.
Oostblog 