Ook Nederland heeft een brutalistische traditie met architecten die geïnspireerd zijn door het brutalisme, of van wie de werken brutalistische kenmerken hebben. In ‘The Atlas of Brutalism’, ‘SOS Brutalism’ en Wikipedia staan voorbeelden te over. In coronatijd ging ik op zoek naar brutalistische gebouwen in Nederland. Reizen naar het Oostblok was onmogelijk, dus ging ik op zoek naar ‘Oostblokarchitectuur in Nederland’. Dat Oostblokken in Nederland werd opgepikt door BNR Perestrojkast en NRC. Bij mijn zoektocht naar de bruutste gebouwen van Nederland ontmoette ik op Twitter Martjan Kuit en Teun Meurs. Het kan verkeren: twee jaar later ligt BRUUT – atlas van het brutalisme in Nederland in de winkels.
Samen met Team Bruut hebben we een lijst gemaakt met de Brute Top 100: een lijst met de bruutste gebouwen van Nederland. Input kwam uit online bronnen en voornoemde twee publicatie. Ook kregen we via Twitter en andere sociale kanalen allemaal suggesties van gebouwen die niet mochten ontbreken. Maar wat is bruut en wat niet? In The atlas brutalism staan veel gebouwen die wij niet brutalistisch vonden: De Rotterdam, de door Rem Koolhaas ontworpen wolkenkrabber op de Wilhelminapier, de fantastische Warmtekrachtcentrale in Utrecht en zelfs de Silodam. Er blijkt, de definitie van brutalisme is voor interpretatie vatbaar en niet in beton gegoten.
Bestel nu jouw BRUUT – Atlas van het brutalisme in Nederland
BRUUT: Atlas van het brutalisme in Nederland is vanaf heden te koop en te bestellen. De reacties van de kopers zijn onverdeeld positief! Als je voor 21 augustus bestelt, gaat er een tientje af van de verkoopprijs. Koop hem snel!
Lees MeerDiscussie genoeg over wat brutalistisch is en wat niet. Toen ik een foto van Infinity – het voormalige ING-gebouw nabij WTC – plaatste op Facebook in de groep The brutalism appreciation society, kreeg ik de wind van voren van de preciezen onder de brutalisten.
De Kubuswoningen en het Hoofdkantoor van Centraal Beheer staan ook in ‘The Atlas of Brutalism’, maar zijn schoolvoorbeelden van het structuralisme. Daarom hebben we die niet opgenomen in BRUUT. Ook het minder bekende Cementrum, het betonnen visitekaartje van de cementindustrie in Nederland, behoort tot het structuralisme, maar heeft zoveel kenmerken van het brutalisme (béton brut, diep liggende ramen, hoe de constructie werkt laat weinig aan de verbeelding over) dat wij het aan de lijst toevoegden.
De brute top 20
| 1 | Aula TU Delft | Delft | Van den Broek en Bakema |
| 2 | Stadhuis Terneuzen | Terneuzen | Van den Broek en Bakema |
| 3 | Provinciehuis Noord-Brabant | Den Bosch | Hugh Maaskant |
| 4 | Eerste Christelijke LTS Patrimonium | Amsterdam | Ben Ingwersen, C. de Geus en C. v.d. Bom |
| 5 | Johnson Wax | Mijdrecht | Huig Maaskant |
| 6 | Campus Woudestein | Rotterdam | Cornelis Elffers |
| 7 | Sterrentoren Transitorium I | Utrecht | Sjoerd Wouda |
| 8 | Evoluon | Eindhoven | Leo de Bever, L.C. Kalff |
| 9 | Thomaskerk | Amsterdam | Karel Sijmons |
| 10 | Autopon | Amsterdam | Commer de Geus en Ben Ingwersen |
| 11 | Woonhuis familie Parpart | Geleen | Wolfram Grundhoff |
| 12 | Windscherm Calandkanaal | Rotterdam | Maarten Struijs, Frans de Wit en Jopp Schilperoord |
| 13 | Metro Oostlijn | Amsterdam | Ben Spängberg en Sier van Rhijn |
| 14 | Adventkerk | Aerdenhout | Karel Sijmons |
| 15 | Kantongerecht | Amsterdam | Ben Loerakker |
| 16 | Visafslag Scheveningen | Scheveningen | Sjoerd Schamhart |
| 17 | Cubicus, Universiteit Twente | Enschede | Environmental Design / Leo Heijdenrijk |
| 18 | Gemaal Parksluizen | Rotterdam | G.J. Van der Grinten |
| 19 | Civiele Techniek | Delft | Van den Broek en Bakema |
| 20 | Uitbreiding hoofdbureau politie | Den Haag | Wouter Sybrand van de Erve |
Onze brutalistische architecten
➜ Jakob Bakema en Johannes van den Broek
➜ Ben Ingwersen
➜ Karen Sijmons
➜ Huig Maaskant
➜ Sier van Rhijn
Alle blogs over brutalisme in Nederland
Kaart van het brutalisme in Nederland
Klik in de balk boven de kaart op het pijltje (links) voor een overzicht van de gebouwen en objecten en de route. Klik op het vierkant rechts om de kaart in een volledig venster te openen.
Lijst met brutalistische gebouwen in Nederland
| 1 | Aula TU Delft | Delft |
| 2 | Stadhuis Terneuzen | Terneuzen |
| 3 | Provinciehuis Noord-Brabant | Den Bosch |
| 4 | Eerste Christelijke LTS Patrimonium | Amsterdam |
| 5 | Johnson Wax | Mijdrecht |
| 6 | Campus Woudestein | Rotterdam |
| 7 | Sterrentoren Transitorium I | Utrecht |
| 8 | Evoluon | Eindhoven |
| 9 | Thomaskerk | Amsterdam |
| 10 | Autopon | Amsterdam |
| 11 | Woonhuis familie Parpart | Geleen |
| 12 | windscherm Calandkanaal | Rotterdam |
| 13 | Metro Oostlijn | Amsterdam |
| 14 | Adventkerk | Aerdenhout |
| 15 | Kantongerecht | Amsterdam |
| 16 | Visafslag Scheveningen | Scheveningen |
| 17 | Cubicus, Universiteit Twente | Enschede |
| 18 | Gemaal Parksluizen | Rotterdam |
| 19 | Civiele Techniek | Delft |
| 20 | Uitbreiding hoofdbureau politie | Den Haag |
| 21 | Hoofdgebouw Vrije Universiteit | Amsterdam |
| 22 | Leeuwenburg (HvA) | Amsterdam |
| 23 | Vierpoot Kromhoutkazerne | Utrecht |
| 24 | Gemeentelijk sportcentrum De Scharen | Breda |
| 25 | Nijlpaardenhuis | Amsterdam |
| 26 | Sint-Josephkerk | Amsterdam |
| 27 | Hugo R. Kruytgebouw | Utrecht |
| 28 | Ministerie van Financiën | Den Haag |
| 29 | Drinkwaterproductiebedrijf Berenplaat | Berenplaat |
| 30 | Watertoren | Zaltbommel |
| 31 | Abri’s van Beljon | Tilburg |
| 32 | Topshuis | Vrouwenpolder |
| 33 | Cementrum | Den Bosch |
| 34 | Kunstacademie | Tilburg |
| 35 | Europarking | Amsterdam |
| 36 | Bunker | Eindhoven |
| 37 | Auditorium TU Eindhoven | Eindhoven |
| 38 | Studentenhuis Weesperstraat | Amsterdam |
| 39 | Macandra | Enschede |
| 40 | Girokantoor | Leeuwarden |
| 41 | Rembrandtparkgebouw | Amsterdam |
| 42 | Kantoor Regionaal Ziekenfonds Zwolle | Zwolle |
| 43 | Stuwcomplex Hagestein | Hagestein |
| 44 | Park Rozendaal | Leusden |
| 45 | ODA-flat | Sint-Oedenrode |
| 46 | Hofpoort | Rotterdam |
| 47 | Blakeburg | Rotterdam |
| 48 | Raadhuis Ede | Ede |
| 49 | Pastoor van Arskerk | Den Haag |
| 50 | Koninklijk Conservatorium | Den Haag |
| 51 | Stadskantoor Sittard | Sittard |
| 52 | Voormalige bibliotheek / De Steck | Doetinchem |
| 53 | Amerikaanse ambassade | Den Haag |
| 54 | Ministerie van Buitenlandse Zaken | Den Haag |
| 55 | Schelde Coördinatiecentrum | Vlissingen |
| 56 | Gereformeerde kerk Nagele | Nagele |
| 57 | De Hogekamp | Enschede |
| 58 | Luchtwachttoren 701 | Warfhuizen |
| 59 | GGD-kantoor | Amersfoort |
| 60 | Studentencomplex Tuindorp-west | Utrecht |
| 61 | Stadhuis Binnenstad | Zwolle |
| 62 | Stadsschouwburg Nijmegen | Nijmegen |
| 63 | Christelijke Scholengemeenschap Pascal, Amsterdam | Amsterdam |
| 64 | Kantoorgebouw Bellevue | Den Haag |
| 65 | Wereldomroepgebouw | Hilversum |
| 66 | Regionaal Ziekenfonds Midden Nederland | Utrecht |
| 67 | Kantoorgebouw Stichthage | Den Haag |
| 68 | Kantoor REEF infra | Oldenzaal |
| 69 | Lagere Technische School | Meppel |
| 70 | Sint Willibrorduskerk (Afrikahuis) | Amsterdam |
| 71 | Molukse kerk | Den Bosch |
| 72 | Cometon | Rotterdam |
| 73 | Rechtbank | Zwolle |
| 74 | Watertoren | Dokkum |
| 75 | Dr. Neherlaboratorium | Leidschendam |
| 76 | Haringvlietsluizen | Stellendam |
| 77 | Onze-Lieve-Vrouwe-ter-Noodkapel- Tilburg | Tilburg |
| 78 | CBS-gebouw | Heerlen |
| 79 | Openluchttheater Lichtenberg | Weert |
| 80 | Plan van Gool | Amsterdam |
| 81 | Woonhuis Reinink | Bunnik |
| 82 | Zonnetrap | Rotterdam |
| 83 | Belastingkantoor | Leeuwarden |
| 84 | Station Doetinchem | Doetinchem |
| 85 | Kantoorgebouw De Hogelanden | Farmsum |
| 86 | Dingemanshuis | Utrecht |
| 87 | Sint Antoniushove | Leidschendam |
| 88 | Trap en luchtinlaten parkeergarage Geere | Middelburg |
| 89 | Diagoonwoningen | Delft |
| 90 | Androculusgebouw Universiteit Utrecht | Utrecht |
| 91 | Hoofdkantoor Nederlande Aardolie Maatschappij | Assen |
| 92 | SFF Geboouw | Eindhoven |
| 93 | Cohengebouw | Bilthoven |
| 94 | Apotheek Overvecht | Utrecht |
| 95 | Van Oorschot Mode | Roosendaal |
| 96 | Boezemgemaal Halfweg | Amsterdam-Westpoort |
| 97 | Flatgebouwen aan Westlandgracht | Amsterdam |
| 98 | Girokantoor | Arnhem |
| 99 | Ten Holder | Assen |
| 100 | Hoofdgebouwd TU Eindhoven | Eindhoven |
| 101 | Uitkijkplatform Volkeraksluizen | Willemstad |
| 102 | Sijthoff gebouw | Rijswijk |
Oostblog 