Waterwerken: betonsculpturen langs het kanaal bij Utrecht

Als je met de trein het Amsterdam-Rijnkanaal bij Utrecht over gaat via de Demkabrug, zie je langs het kanaal een zevental vreemdsoortige megasculpturen. ’s Avonds staan ze mooi uitgelicht te pronken langs het kanaal. Hemelsbreed liggen ze nog geen 2 kilometer van mijn huis. Toch ben ik er nooit geweest. Niet zo gek eigenlijk. Ze liggen langs een doodlopende weg langs het kanaal op industrieterrein Lageweide. Maar een reden om er langs te gaan is er wel. Als je wilt zien en ervaren wat de sculpturale mogelijkheden zijn van beton, dan ben je hier aan het juiste adres.

De zeven sculpturen dragen gezamenlijk de toepasselijke naam Waterwerken, en zijn gemaakt door de Utrechtse beeldhouwer Ruud Kuijer. Volgens waterwerken.org is dit het grootste beeldenproject in de openbare ruimte in Nederland. De beelden zijn inderdaad fors aan de maat. De grootste – het dichtst bij de Demkabrug – is ruim 12 meter hoog en 40 ton zwaar. Kuijer deed tien jaar over de productie van de sculpturen in gewapend beton.

Er is een gigantische hoeveelheid cement vergoten om deze beelden te maken. De meest uiteenlopende dingen zijn gebruikt als mal: badkuipen, gebutste buizen in alle soorten en maten, roeiboten, kunststof vijvers, een surfplank. Waterwerk lV, Overstag, is een schoolvoorbeeld van creatief gebruik van mallen met verschillende structuren, om zo ouderwets béton brut te maken. De kunstenaar gebruikt hier generfde schuttingdelen, noppenprofielen en andere platen die een bijzondere textuur geven aan het beton.

Zes van de betonsculpturen zijn gemaakt in de Werkspoorkathedraal aan de andere kant van het kanaal. De beelden werden vanuit de Werkspoorhaven met een binnenvaartschip naar de overkant gevaren, het laatste zware transport vanuit die haven. Het laatste beeld werd gemaakt in de Eneco Centrale. Het huidige atelier van Ruud Kuijer was niet groot genoeg geweest voor dit megaproject. Dit Paviljoen Waterwerken ligt op een schiereiland tussen het Amsterdam-Rijnkanaal en het Uraniumkanaal aan het einde van de weg waar de kunstwerken staan.

Deze Waterwerken lijken me een mooi startpunt voor een volgende Betontour, met een betondemonstratie van Ruud Kuijer himself en een bezoek aan de zeven Waterwerken. Ik weet geen betere plek om te zien wat de mogelijkheden zijn voor sculpturale toepassing van beton, en hoe je kunt werken met textuur. Kijk in ieder geval even naar links als je de Demkabrug over gaat naar Amsterdam, of naar rechts als je richting Utrecht gaat.

Sculpturenproject Waterwerken
➜ Beeldhouwer: Ruud Kuijer.
➜ Meer info op waterwerken.org
➜ Zeven sculpturen in gewapend beton, gemaakt tussen 2002 en 2012