Maaskants mooiste: het Provinciehuis van Den Bosch

De kantoorflat van het Provinciehuis van Noord-Brabant steekt ruim 100 meter de hoogte in. De oorspronkelijke locatie voor de bouw van het Provinciehuis was veel centraler, maar de welstandscommissie – of wie daarover ook maar mocht beslissen – vond dit afbreuk doen aan het historische stadssilhouet. Het Provinciehuis kreeg een plekje aan de rand van de stad, in Zuid. Hadden wij in Utrecht zo’n daadkrachtig clubje gehad, dan was ons de Neudeflat in hartje Utrecht, ook van de hand van Maaskant, bespaard gebleven.

Ik was al meerdere keren langs het Provinciehuis gefietst, gelegen aan een plas die maar met een doel lijkt te zijn gegraven: om het Provinciehuis en zijn machtige toren in te weerspiegelen. De rechte lijnen van hoofdgebouw en toren worden onderbroken door een uitbouw op het dak, waarin ik een olympische symbool voor een turnster in spagaat meen te zien. In die uitbouw is de Statenzaal gevestigd, een pracht van een zaal. Ik zou er graag eens binnen kijken, maar voor nu volstaat de virtuele tour.

Het is coronatijd en zaterdag; het Provinciehuis en de 500 parkeerplaatsen onder het hoofdgebouw zijn leeg. Fijn voor de foto. Het sombere donkere weer, met miezersneeuw op komst, is dat niet. Als je richting de A2 loopt, om het meer heen, loop je langs een soort geluidsmuur over een olifantenpaadje dat ongetwijfeld is uitgesleten door architectuurfotografen die dit icoon van de functionalistische architectuur op de gevoelige plaat wilden vastleggen. Links heb je, als je wat riet wegkapt, vrij uitzicht over het meer, het gebouw en zijn spiegelbeeld. Rustende kolganzen, kuifeenden en meerkoeten vliegen op uit de sloot die parallel aan de geluidsmuur loopt.

Functionalisme met een brutalistische saus

Maaskant heeft zich bij het ontwerp van het Provinciehuis aan alle eisen van de functionalistische architectuur gehouden: scheiding van functies, vorm volgt functie en gebruik van moderne materialen: staal, beton, glas. Door het betonnerige, massieve voorkomen, de expressionistische vorm van de Statenzaal en de brute groeven in het beton aan de korte kant van het hoofdgebouw, doet het ook zeker brutalistisch aan. Ik zal wat foto’s op The Brutalism Appreciation Society plaatsen; dan weet ik snel genoeg wat het expertoordeel is.

Snelle feiten Provinciehuis Den Bosch
➜ Architect: Huig Maaskant
➜ Opening: 1971
➜ Hoogte: 103,5 m
➜ Brabantlaan 1, Zuid, Den Bosch
➜ Gemeentelijk monument

Rijkswaterstaatgebouw: refurbished brutalism

Op een steenworp afstand van het Provinciehuis staat een gebouw dat in ieder geval wel brutalistisch is. Of beter gezegd: was. Het is helemaal strakgetrokken tot een multifunctioneel woon-, werk- en winkelgebouw, en met twee verdiepingen ‘opgetopt’. De gevels zijn helemaal strakgetrokken, de ramen vergroot en er zijn balkons toegevoegd. De binnentuin is verdiept en vergroot en dient als ontmoetingsplek voor de bewoners, geheel naar het uitgangspunt van de structuralistische architectuur. Als je de foto’s ziet van hoe het was, oogt dit veel transparanter en vriendelijker.

De prachtige brutalistische betonconstructie is uitgepakt en is zichtbaar gemaakt vanuit exterieur en interieur. Bij de wandeling in- of uit het woongebouw loop je er zelfs letterlijk onderdoor en kan je het bijna aanraken. 

Houben Van Mierlo Architecten

Maar veel van de brutalistische karakteristieken zijn er nog: de beeldbepalende overkraging in béton brut, waarvan de stoere dragende constructie goed te zien is. Ook binnenin het gebouw is de betonconstructie op veel plekken te zien. Dit project laat zien dat een lomp brutalistisch gebouw, op de lijst voor afbraak, prima op te pimpen is tot iets nieuws, zonder zijn karakter geheel te verliezen. Een prachtig staaltje van refurbished brutalism.
 

Snelle feiten voormalig gebouw Rijkswaterstaat, nu Woongebouw Schubert, Den Bosch
➜ Architect: ?
➜ Opening: 1977
➜ Renovatie: 2015 – 2018 (Houben en Van Mierlo Architecten)
➜ Schubertsingel, Zuid, Den Bosch

Meer lezen

Functionalisme is…
Meer lezen over kenmerken, materialen en geschiedenis van het functionalisme als stroming is de architectuur?
➜ Lees meer

Brutalisme is…
Meer lezen over kenmerken, materialen en geschiedenis van het brutalisme als stroming is de architectuur?
➜ Lees meer