De universiteitscampus van de Universiteit Twente heeft niet die overdaad aan hoge gebouwen in ruw rauw ruig beton die veel universiteitsterreinen kenmerkt. Van Tijen en Van Embden gingen bij hun ontwerp van de campus uit van de tuinstadgedachte. Maar toch, ook hier is heel wat bruuts te vinden. Het bijzonderste bouwwerk is Cubicus – voorheen TWRC: Toegepaste Wiskunde en RekenCentrum – dat deels op potige pilotis boven een vijver is gebouwd en waar ruw beton en betonsteen het basismateriaal vormen. En niet een beetje beton: er werd 15.550 kubieke meter beton voor vergoten. In 2002 werd Cubicus getroffen door een heftige brand waardoor de helft van het complex verloren ging.
Het gebouw bestaat uit aaneengeschakelde identieke blokken die door loopbruggen zijn verbonden die op het niveau van de eerste verdieping een soort hoofdstraat vormen. De bouwblokken verspringen ten opzichte van elkaar, waardoor een open karakter behouden kon blijven. Deze modulaire manier van bouwen is typerend voor het structuralisme. Een blok erbij, een blok eraf, net hoe het uitkomt. De vijver die Cubicus zo fotogeniek maakt is voor een groot deel gegraven na de bouw. Ook de houten brug langs het gebouw schijnt oorspronkelijk op het droge gebouwd te zijn.
Rond de ramen zijn brises soleil aangebracht, betonnen raamlijsten die een zonwerende functie hebben. De onderkant van de ‘raamluifel’ is rood geverfd. Twee spannende schoorstenen torenen boven het gebouw uit.
Het oorspronkelijke vloeroppervlakte bedroeg 15.000 vierkante meter en het gebouw omvatte 217 kantoren, 28 werkcollegezalen, twee zalen voor hoorcolleges en een computerzaal van 600 m²). Er werd bij de bouw al rekening gehouden met een forse stijging van het aantal studenten, dus werd er op de groei gebouwd.
In 2002 ging het goed mis met Cubicus. Een verwarde assistent-systeembeheerder stak in de serverruimte de boel in de fik. De helft van het gebouw ging verloren: de complete A- en D-vleugel brandden af, waar de faculteiten Wijsbegeerte, Toegepaste Wiskunde en de centrale serverruimte zich bevonden. Op die plek is nu parkeerplaats P2.
Het eerste ontwerp van Cubicus was van Van der Grinten en Heijdenrijk Electrotechniek, dat in 1970 overging in Environmental Design B.V., een in Amersfoort gevestigd architectenbureau en adviesbureau voor stedenbouw en bouwtechniek. Directeur was hoogleraar industriële vormgeving Joost van der Grinten, de grondlegger van de faculteit industrieel ontwerpen in Delft en winnaar van een Prix de Rome Bouwkunst in 1954. Het is me niet helemaal duidelijk wat zijn rol was bij Cubicus; de projectarchitecten zijn in ieder geval Leo Heijdenrijk en de verder onbekende Jos Mol. Van der Grinten verliet in 1971 Environmental Design en stopte als hoogleraar om de rest van zijn leven te wijden aan de edele kunst van de vioolbouw. Twee jaar later was het structuralistische meesterwerk Cubicus klaar.
Meer van Environmental Design
➜ Gemaal Parksluizen | Joost van Grinten | 1964-1968 | Rotterdam
➜ Hoog Catharijne: Duvenborch, oudbouw Jaarbeursplein en Godebaldkwartier | 70’s | Utrecht
➜ Sterrenburg III (LEGO-woningen) | Leo Heijdenrijk en Hans Quint | 1972-1978 | Dordrecht
➜ De Beurs (op nominatie voor sloop) | J.W. Jansen en Wim de Lange | 1981 | Almere
Meer foto’s van Cubicus
Snelle feit Cubicus, Universiteit Twente, Enschede
➜ Architectenbureau: Environmental Design
➜ Projectarchitecten: Leo Heijdenrijk en Jos Mol
➜ Bouw: 1969-1973
➜ Adres: De Zul 10, Drienerlo, Enschede
➜ Brutality ★★★★
Ook bruut en interessant
Meer lezen en gebruikte bronnen
- Tubantia: Dit jaar begint bouw van reusachtig complex op THT | 19 maart 1970
- Tubantia: Toegepaste wiskunde in maart in gebruik – rekencentrum later | 26 januari 1973
- U Today: De brand was een wake-up call | 20 november 2017
- Nederlands Fotomuseum: foto’s van Cas Oorthuys van interieur en exterieur van Cubicus | 1973
Oostblog 