De Kunstacademie van Tilburg is het eerste gebouw in Nederland dat specifiek als tekenacademie werd ontworpen. Architect van dienst was Huig Maaskant, de man van het grote gebaar, en van bijvoorbeeld de Euromast, de Pier van Scheveningen en S.C. Johnson in Mijdrecht. De Kunstacademie heeft twee gezichten. Aan de zuidzijde – professor Cobbenhagelaan – zetten de stoere trap en béton brut de toon, de noordzijde oogt moderner met haar getrapte watervalgevel in staal en glas. De Kunstacademie is er sinds 2005 vertrokken, het gebouw heet nu heel mondain Academia Building.
Eigenaar Fontys wilde het onpraktisch gebouw begin van dit millennium slopen. Dat het er nog is, is te danken aan actiegroep BAM (Behoud Architectuur Maaskant), met als spil de Tilburgse hoogleraar Harry Peeters. BAM leidde de academie met gezwinde spoed naar een gemeentelijke monumentenstatus in 2003. Daarmee werd sloop van dit vrij onbekende brutalistische werk voorkomen.
De Kunstacademie heeft een blokvorm en bestaat uit twee gespiegelde L-vormige bouwdelen, met de korte zijde tegen elkaar. De lokalen liggen rondom een atrium, de centrale hal met de kantine. Tegen de rug van de noordelijke L is het bouwdeel met de schuine glasgevel aangebracht. Maaskant koos hiervoor om in de tekenzaal een optimale lichtinval te krijgen. Dat klinkt best functioneel, wat niet gezegd kan worden van de door balkons verbonden ateliers en andere ruimtes, bereikbaar via open trappen en balkons, die dienden als presentatieruimte. Door het betonskelet was een open plattegrond mogelijk.
De straat- of zuidzijde heeft smalle strokenvensters. De plint en een deel van de trap zijn overdekt doordat de bovenste twee verdiepingen getrapt gestapeld zijn en dus overkragen. De overstek wordt gedragen door pijlers en muren in béton brut. Het lijkt of de gevel rondom omlijst is. De benedenste verdieping ligt deels sous terrain. Links van de trap is een tunneltje richting noordzijde, geheel bekleed met béton brut.
De Tekenacademie is meerdere keren verbouwd, maar de meeste typisch Maaskantiaanse elementen zijn gebleven: de monumentale trap, het ruwe beton, de watervalgevel. Toch is er heel wat veranderd tijdens de verbouwing van 2005 tot 2007 door Architecten en|en.
De lokalen achter de watervalgevel lopen niet meer door tot onder het schuine raam. Er is een pui geplaatst waardoor er een ongebruikte ‘serre’ is ontstaan tussen raam en pui. Vast goed voor een zuiniger energielabel. Aan de westzijde is een nieuwe glazen entree aangebracht, die de functie van de brute trap vervangt, die nu alleen nog dienst doet om studenten naar het terras langs de nieuw aangelegde waterpartij te loodsen.
De opvallendste aanpassing bestaat uit de drie grote gekleurde ovalen op het dak. Ook binnen zijn gekleurde ovale ruimtes toegevoegd. De afgeronde muren zijn bekleed met hout dat dezelfde textuur heeft als het aanwezige béton brut. Ook hier heeft de architect zo goed mogelijk het Maaskant-eigene met de Maaskant-vreemde verenigd. En mocht het toch niet bevallen: de ovale ruimtes zijn reversibel aangebracht en kunnen weer worden verwijderd zonder dat Maaskant-vreemde sporen worden achtergelaten op het Maaskant-eigene.
In 2005 verhuisde de Kunstacademie naar het zogenaamde kunstcluster, elders in de stad. Tegenwoordig herbergt het gebouw collegezalen, kantoorruimtes en vergaderzalen. De voormalige Kunstacademie maakt nu deel uit van de gebouwencampus, de as die de campus met het centrum verbindt en waar meer modernistisch moois staat. Eenmaal Kunstacademie af werd het gebouw kortstondig omgedoopt tot Maaskantgebouw en nu heet het Academia Building, kortweg A-Building. Dat past ook beter bij een universiteit die sinds 2010 officieel Tilburg University heet. Lekker internationaal, maar wat mij betreft was het Maaskantgebouw gebleven.
Snelle feiten Kunstacademie Tilburg
➜ Architecten: Hugh Maaskant, Jan van Poppel (projectarchitect)
➜ Bureau: Maaskant, Van Dommelen, Kroos en Senf. Nouwens & Van Poppel
➜ Bouw: 1965-1972
➜ Renovatie 2005-2007: Arie van Rangelrooij, Bert Staal van Architecten en|en. Interieur: Buro Staal/Christensen.
➜ Gemeentelijk monument sinds 2003
➜ Adres: Professor Cobbenhagenlaan 205, Tilburg
➜ Brutality ★★★★
Er zijn meer bijzondere modernistische of licht brutalistische gebouwen te zien op de gebouwencampus. Jos Bedaux ontwierp de sporthal Olympia Building en het Cobbenhagen Building. Lees meer op de de website van Tilburg University.
Oostblog 