Brno’s tentoonstellingsterrein: een modernistische mijlpaal

Het tentoonstellingsterrein van Brno stamt uit 1928 en is belangrijk geweest om Tsjechië en de modernistische en functionalistische architectuur internationaal op de kaart te zetten.

Mijn hotel in Brno grenst aan het enorm uitgestrekte tentoonstellingsterrein. Ik kijk er op uit. Vanaf hier ziet het er niet echt aanlokkelijk uit. De pareltjes van de modernistische architectuur zijn blijkbaar aan mijn oog onttrokken.

Het is nog niet eenvoudig om de ingang te vinden. Bij het loket vraagt een mevrouw mij iets in haar beste Tsjechisch, waarin ik vagelijk ‘Titanic’ herken. Ze spreekt geen Engels, maar als ik ‘Architektura’ zeg en op mijn fototoestel wijs, knikt ze vriendelijk en mag ik het terrein op. Het was me ontgaan dat er een grote Titanic-tentoonstelling is, en ook nog een van art nouveauheld Mucha, wiens affiches de muren van veel studentenkamers sierden, en wellicht nog steeds sieren.

De ontvangsthal is duidelijk ingericht op gigantische aantallen mensen. Nu is er slechts een handjevol bezoekers aanwezig, verdeeld over 667.000 m² tentoonstellingsterrein. De paviljoens die er staan zijn in verschillende periodes gebouwd; ze weerspiegelen de mode van hun tijd.

Mijlpaal in design en architectuur

Het beursterrein is gebouwd voor een tentoonstelling van de hedendaagse cultuur in Tsjechoslowakije in 1928. Het was indertijd het modernste en grootste tentoonstellingscentrum van Centraal-Europa. Tsjechoslowakije stond in de top tien van meest ontwikkelde landen ter wereld.

De tentoonstelling was een mijlpaal in Tsjechische design en architectuur. In Amerika maakte men er kennis mee bij tentoonstellingen in het Museum of Modern Art in New York en in de publicatie The International Style & Architecture. Het Tsjechische modernisme werd in de Verenigde Staten gretig omarmd, wat zijn weerslag had op de architectuur.

Paviljoen C: strak met koepeldak

Paviljoen C is eind jaren vijftig gebouwd. Het is een strak modern functionalistisch aandoend gebouw in veel glas, staal en beton. De rechte lijnen worden gecombineerd met de gezellige ronde vormen van een koepeldak, alsof er een gehelmd marsmannetje over het gebouw probeert kijken. Een raar geplaatste trap naar de eerste verdieping completeert het geheel. De trap wordt geflankeerd door drie nogal dode Ent-achtige bomen die uit het asfalt lijken op te rijzen.

Tentoonstellingsterrein, Paviljoen C | Brno | Tsjechië

Tentoonstellingsterrein, Paviljoen C | Brno | Tsjechië | november 2018 | © Martijn Haan — Tentoonstellingsterrein, Paviljoen C | Brno | Tsjechië

Snelle feiten Paviljoen C
➜ Bouwjaar: 1958 – 1959
➜ Architect: Ferdinand Lederer
➜ Oppervlak: 11.000 m²

Hal A: een vriendelijke kathedraal

Waar ik vooral voor kom is Hal A, dat eind jaren ’20 is gebouwd als Paleis van Industrie en Handel. Het is een majestueus gebouw. De plattegrond is V-vormig en waar de twee poten van de V bij elkaar komen staat een rond gebouw. Het is een V van een lettertype met schreef; er zijn twee dwars geplaatste hallen per poot. En dat zijn de feitelijke tentoonstellingsruimtes.

De hal bestaat uit een structuur van gewapend beton met karakteristieke parabolische dragende bogen met heel veel glas, wat ideaal is voor het licht bij de exposities. Overdag dan.
Er wordt net een nieuwe tentoonstelling ingericht. Het is een beetje overdone, de majestueuze grootsheid van de vriendelijke kathedraal met die petieterige kraampjes.

Tentoonstellingsterrein, Hal A | Brno | Tsjechië | november 2018 | © Martijn Haan — Tentoonstellingsterrein, Hal A | Brno | Tsjechië

Snelle feiten Paleis van Industrie en Handel (Hal A)
➜ Bouwjaar: 1927 – 1928
➜ Architecten: Josef Kalous, Jaroslav Valenta

Uitnodigende trap naar de Paviljoen van de stad

Tegenover de ronde hoofdingang van Hal A staat het Paviljoen van de Stad Brno. Het gebouw net als Hal A de opening van de eerste tentoonstelling nog meegemaakt. Tegenwoordig zijn er geen tentoonstellingen meer in, maar oefent het Filharmonisch Orkest van Brno er.

Opvallend is de zeer uitnodigende en fors uitgevallen trap die naar beneden toe breder wordt en leidt naar een glazen deel van de gevel die verder vooral uit rood baksteen bestaat. Naast de entree is een beeldhouwwerk te zien van twee mensen die elkaar liefdevol aankijken. De letters B, R en N zijn de O kwijt. Wie de symboliek begrijpt mag het zeggen.