Het Parlementspaleis: de natte droom van Ceaușescu

Dictator Ceaușescu van Roemenië raakte tijdens zijn bezoeken aan Noord-Korea erg onder de indruk van de persoonlijkheidscultus rond grote leider Kim Jong-il. Dat wilde Ceaușescu ook! Hij slaagde met vlag en wimpel voor zijn examen despoot. Hij kreeg een idiote titel (Conducator) en feestdagen te zijner eer, en liet megalomane bouwprojecten uitvoeren, met als hoogtepunt het gigantische Parlementspaleis, het zwaarste en op het Pentagon na grootste gebouw ter wereld.

Ceaușescu werd meegezogen in zijn eigen persoonsverheerlijking en zijn vermeende grootsheid. Los van de aanspreektitel Conducator – dat in fascistisch Roemenië de titel was voor hun toenmalige Führer – eigende hij zich ook poëtische bijnamen toe als ‘De wakende eik aan de Donau’, ‘De Grote Bouwmeester’, ‘De Denkende Donau’ en ‘Het Genie van de Karpaten’. Hij raakte steeds verder van de werkelijkheid verwijderd, omgeven als hij was door hielenlikkers en mensen die hem móésten aanbidden op straffe van… Zijn plannen voor Roemenië werden in de jaren tachtig steeds grotesker en steeds rampzaliger voor de bevolking.

Ceaușescu was, net als Hoxha van Albanië, een ogenschijnlijk ongevaarlijke compromiskandidaat toen hij in 1965 secretaris-generaal werd van de Communistische Partij. Let op met compromiskandidaten! In Albanië en Roemenië vestigden zich de meest repressieve en wrede regimes van het Oostblok.

Huis van het Volk eerst

Roemenië bungelde in de jaren tachtig boven de rand van de economische afgrond. Het volk leed armoede, honger en kou. Er stonden lange rijen voor de winkels en in de winter was de maximaal toegestane temperatuur binnenshuis 14 graden. De economie en het welzijn van het volk moesten wijken voor het Huis van het Volk (Casa Poporului).

De economie van Roemenië kwam bijna tot stilstand door dit megaproject. In ploegendienst werd in letterlijk moordend tempo aan het – huidige naam – Parlementspaleis (Palatul Parlamentului) gewerkt.

Voor de bouw van het paleis en de omliggende gebouwen en boulevards, moest een stadswijk omver worden gebulldozerd en een heuvel worden afgevlakt. 40.000 mensen werden gedwongen te verhuizen.

Alle materialen van het 4.098.500 ton zware Parlementspaleis waren afkomstig uit Roemenië. Elk stuk marmer (1 miljoen m³), elke boomstam (900.000 m³), elk kristal van al die imposante kroonluchters (3.500 ton). Alle materialen? Nee. De massieve deuren naar een van de grote zalen komen uit toenmalig Zaïre. Ceaușescu kreeg ze cadeau van zo’n ander toonbeeld van menslievendheid: Mobutu.

Hoe leiper de dictator, hoe groter zijn paleis

Het Paleis is gebouwd in neoklassieke stijl met een sterk socialistisch realistische saus er overheen. Die stijl was in de voormalige Sovjet-Unie en het verdere Oostblok in de tachtiger jaren totaal uit de mode.

Als je naar Boekarest gaat is een rondleiding door het Parlementsgebouw een must. Je kunt je vergapen aan de prachtigste kroonluchters, brede gangen met mooi versierde pilaren, ingelegde houten vloeren, plafonds met mooie details, prachtige gordijnen en vloerkleden. De enorme omvang van het paleis wordt pas duidelijk als je in het gebouw rondloopt. Hoe leiper de dictator, hoe groter zijn paleis.

Je zou denken dat zo’n paleis voor de eeuwigheid is gebouwd, maar de kwaliteit van de bouw is minder toekomstbestendig dan ze lijkt. Bij de ingang voor de bezoekers lekte het in januari 2016 als de neten. Provisorisch werd met zeilen en emmers de boel droog gehouden. Tekenen van verval waren ook elders al te zien. Het was ook koud en kil binnen. Het kost ook wel een godsvermogen om zo’n megagebouw te verwarmen. 6 miljoen dollar per jaar, aldus Wikipedia.

‘Hello Budapest!’

Vanaf de voorzijde van het paleis kijk je vanaf een enorm balkon de Boulevard Unirii in. Vanaf dat balkon riep Michael Jackson in 1992 de uitzinnige Roemenen toe: ‘Hello Budapest!’

Voor 1990 was de naam nog Boulevard van de Overwinning van het Socialisme (Bulevardul Victoria Socialismului). De boulevard is met zijn 3.500 meter veel langer dan de Champs-Élysées. De gebouwen eromheen zijn imposant en ook weer ouderwets op socialistisch-realistische leest geschoeid. Aan fonteinen, bankjes, mozaïeken en fraaie lantaarns geen gebrek. Dit moest de plek worden voor de parades, gadegeslagen door de Conducator vanaf het balkon van zijn paleis.

Een jaar of wat terug zag ik per ongeluk een show van André Rieu op tv. Hij speelde met de beroemde Roemeense fluitist Gheorghe Zamfir op het plein voor het paleis zijn walsjes. Op de geïmproviseerde tribunes zaten patserige maffiose types naast opgedirkte te jonge vrouwen. Op de achtergrond prijkte het mooi uitgelichte Parlementspaleis. Mierzoete neoklassieke muziek tegen een achtergrond van een protserig neoklassiek paleis. Ceaușescu was ongetwijfeld graag bij dit spektakel aanwezig geweest, ware het niet dat hij 30 jaar geleden, op Eerste Kerstdag, werd geëxecuteerd. En ware dat niet gebeurd, dan had de Conducator ruim 100 jaar moeten worden. Wat best zou kunnen, want een waarachtig despoot ontstijgt het sterfelijke.

Snelle feiten Parlementspaleis (Palatul Parlamentului)
➜ Hoofdarchitect: Anca Petrescu (in totaal 700 architecten)
➜ Bouw: 1984-1997
➜ Oppervlak: 270 x 245 meter | 365.000 m²
➜ 1.100 zalen en kamers (waarvan 400 gereed en in gebruik)
➜ 12 verdiepingen, 8 ondergrondse niveaus

Het einde van een dictator

De bouw van het Parlementspaleis was nog lang niet afgerond toen het socialistische regime ten val kwam en Ceaușescu en zijn vrouw op Eerste Kerstdag 1989 werden geëxecuteerd.

Op 21 december 1989 hield Ceaușescu zijn laatste toespraak op het Paleisplein, tegenwoordig Plein van de Revolutie. Vanaf het balkon van het Centraal Comité – en dus niet van het Parlementspaleis – sprak hij het volk toe over de enorme successen van het socialisme in Roemenië. Ceaușescu was los geraakt van de realiteit. De opstanden in Timișoara wuifde hij heel socialistisch weg als fascistische agitatie. Hij dacht nog steeds razend populair te zijn, totdat de menigte zich tegen hem keerde en leuzen begon te scanderen: Timișoara, Timișoara, Timișoara! Weg met de dictator!

Ceaușescu verdween verdwaasd naar binnen, samen met zijn gevolg. Op straat gingen opstandelingen in gevecht met politie en leger, waarbij vele doden vielen. De volgende dag ontvluchtten Ceaușescu en zijn vrouw Boekarest per helicopter. Ze hadden door dat het over was. Op Tweede Kerstdag, 25 december 1989, werd het stel geëxecuteerd.