Charlotte Perriand: huisdesigner van Le Corbusier

In Fondation Louis Vuitton te Parijs is tot 24 februari 2020 een erg mooie tentoonstelling te zien: Le monde nouveau de Charlotte Perriand. Charlotte qui? Charlotte Perriand. Perriand werkte als interieurontwerper voor de studio van de beroemde architect Le Corbusier. Ze liet zich inspireren door en werkte samen met tijdgenoten Picasso, Miro en Léger. Van hen zijn er ook werken te zien.

De tentoonstelling biedt een prachtig overzicht van het werk van Perriand en haar veel beroemdere tijdgenoten. De Picasso’s die er hangen zijn prachtig, evenals de wandkleden van Miro. Ook zijn er veel schilderijen te zien van Léger, met wie Perriand veel samenwerkte. Kunst, design en architectuur werden door Studio Le Corbusier als eenheid gezien.

Perriand werd toen zij zich meldde bij Studio Le Corbusier afgewezen door de naamgever van de studio met de woorden: ‘We hebben geen behoefte aan iemand die kussens kan naaien.’ Perriand had intussen haar eigen appartement geheel naar eigen inzicht ingericht met zelf ontworpen meubels en een compleet eigen designstijl. Le Corbusier was zo onder de indruk toen hij er op bezoek was, dat hij Perriand alsnog aannam als meubelontwerper. En dat was in die tijd uiterst zeldzaam, een vrouw op een architectenbureau, en ook nog in een gelijkwaardige samenwerking.

Le Corbusier zag meubels als ‘uitbreiding van het menselijk lichaam’. Meubels – en daarmee de rol van Perriand – waren erg belangrijk in Le Corbusiers totaalvisie op architectuur.

Perriand ontsteeg – net als Le Corbusier – haar discipline en was behalve als meubelontwerper ook als architect, fotograaf en kunstenaar actief. Ook architect Le Corbusier was een multitalent. In de Fondation zijn wandkleden en sculpturen van zijn hand te zien. Ik wist niet dat hij ook kunst maakte, maar zijn werken misstaan niet tussen de Miro’s en Picasso’s.

Uiteraard zijn in Le Fondation ook veel meubels van de hand van Perriand te zien. Ware designiconen als haar chaise longue en fauteuil LC2 met zijn lompe leren kussens in een zichtbaar verchroomd metalen frame. Haar boekenkasten ogen soms rietvelderiaans, soms IKEA-achtig.

Waarom staat dit op Oostblog?
Goede vraag! Mijn antwoord: Perriand was de belangrijkste meubelontwerper van Le Corbusier, de aartsvader van het brutalisme. Hij muntte de term, geënt op béton brut: onafgewerkt beton. Perriand ontwierp de keukens voor L’Unité d’Habitation (bouw 1947-1952) in Marseille. Dit monumentale wooncomplex (UNESCO werelderfgoed) van de hand van Le Corbusier is icoon en startpunt van de brutalistische architectuur.

Meubels van Perriand in het wild

In Parijs zijn verschillende werken van Perriand in het wild te bewonderen. Fiets naar de Cité Universitaire, een groene stadswijk met veel architectonische juweeltjes, die vanaf de jaren dertig werd ontwikkeld voor de huisvesting van internationale studenten.

Maison du Brésil is een studentenflat op de Cité Universitaire van Parijs, die erg lijkt op Le Corbusiers meesterwerk in Marseille: L’Unité d’Habitation. Dezelfde kleuren, dezelfde pootjes, hetzelfde béton brut: onafgewerkt beton waarin de structuur van de houten mallen waarin het beton werd gegoten, nog duidelijk te zien is. De centrale ruimte van het gebouw is erg laag. Het plafond is nauwelijks 2 m hoog. De Braziliaanse architect Lúcio Costa, die het stadsplan van Brasilia ontwierp, maakte de oorspronkelijke schetsen, Le Corbusier ging op die basis verder en veranderde uiteindelijk zoveel aan het ontwerp dat Costa zijn naam niet meer aan het gebouw wilde verbinden.

In de centrale hal van Maison de Brésil staat een grote stenen leestafel, in de vorm waarvan de hand van Perriand te zien is, alhoewel ik niet zeker weet of zij de tafel ook echt ontworpen heeft. Je kunt op afspraak ook een studentenkamer bekijken met nog de originele, door Perriand ontworpen, inrichting.

De meubels voor de studentenkamer ogen Spartaans. Aluminium, beton, linoleum en felgekleurde kunststoffen hebben de overhand. Een tafel met vierkant blad en gekleurde plastic laatjes, een multifunctionele kast – tevens roomdivider – met plastic hangbakjes die je ook in bijna dezelfde vorm bij de IKEA kunt kopen, een hangkast en een eenpersoonsbed dat er fraai uitziet, maar niet erg comfortabel oogt.

Maison du Brésil
➜ Architecten: Le Corbusier en Lúcio Costa
➜ Bouwjaar: 1957
➜ Adres: Boulevard Jourdan 7 | Paris

In het nabije Maison du Mexique staat een originele bibliotheekkast van Perriand, alsmede een ovaal bijzettafeltje met drie poten. Qua vorm en stijl typisch Perriand. Vraag de portier lief om je binnen te laten om deze en meer bijzondere meubels te zien. In de hal naar de bibliotheek toe hangt een boekenkast aan de muur. Ook een Perriandje, een collectors-item waarvoor verzamelaars tienduizenden euro’s neerleggen.

Maison de Mexique
➜ Architect: Jorge Medellin
➜ Bouwjaar: 1952
➜ Adres: Boulevard Jourdan 7C | Parijs

Fondation Suisse – Pavillion Le Corbusier
➜ Architect: Le Corbusier
➜ Bouwjaar: 1930-1931
➜ Adres: Boulevard Jourdan 7K | Parijs

Op het terrein van de Cité Universitaire is nog een gebouw van Le Corbusier te zien: Fondation Suisse uit 1930-1931. Niet vreemd dat Le Corbusier, een Zwitser, dit paviljoen bouwde voor de Zwitserse studenten van Parijs. In dit Pavillion Le Corbusier experimenteerde hij met zijn latere uitgangspunten voor moderne architectuur. En ja, ook voor de studentenkamers van dit gebouw ontwierp Perriand de meubels.

Voor 2 euro kun je een kijkje nemen in een origineel door Perriand ingerichte studentenkamer. Spartaans, maar voor die tijd best luxe, want met eigen douche. De kleurrijke muurschildering van Le Corbusier en de eveneens door hem beschilderde kistbanken zijn prachtig.

Ga je voor 25 februari 2020 naar Parijs? Bezoek dan Fondation Louis Vuitton. Vooraf een kaartje reserveren scheelt je wachten in de rij. Ga je na 25 februari? Stap op de Velib en fiets naar de Cité Universitaire om de meubels van Charlotte Perriand in het wild te zien. En niet zo maar in het wild, vaak in gebouwen van de hand van meesterarchitect Le Corbusier zelf.

Le Corbusiers ‘Vijf punten van een nieuwe architectuur’
1. Poten die het gebouw dragen (les pilotis).
2. Plat dak met daktuin.
3. Skeletbouw waardoor alle verdiepingen vrij zijn in te delen.
4. Vliesgevels zonder dragende functie, zodat lichte materialen zoals glas kunnen worden gebruikt.
5. Panorama-ramen.