Panorama Wrocław: steunberen in beton

Het bloggen zit een beetje in een impasse. Een beetje druk, een beetje veel afgelaste vakanties. Ik kan geen verslag doen van de uitgestelde – afgestelde? – reizen naar Oekraïne, Moldavië, Transnistrië en Litouwen. Gelukkig heb ik nog heel veel foto’s en verhalen uit de oude doos. Bijvoorbeeld van Wrocławs eigen Panorama Mesdag, maar dan een stuk minder idyllisch, zowel qua afbeelding – een veldslag – als qua huisvesting: een ‘rotunda’ met steunberen in béton brut.

Het Panorama van Racławice stond oorspronkelijk in Lvov, dat na WOII en wat grensaanpassingen verder Oekraïens werd. De grotendeels Poolse bevolking uit de regio rond Lvov verhuisde naar nieuw Pools grondgebied. Velen streken neer in de omgeving van Wrocław, het voorheen Duitse Breslau. Ook het Panorama kwam in Wrocław terecht.

Rieken verslaan kanonnen

Het Panorama van Racławice verbeeldt de slag bij Racławice die op 4 april 1794 plaatsvond. Een leger van dappere Poolse boeren stormde, slechts bewapend met rieken en zeisen, op de kanonniers van het Russische leger af, en met succes; de aftocht van de Russen werd erdoor ingeleid. Het was een overwinning die gevierd moest worden. Vandaar het panorama. De generaal en vrijheidsstrijder Tadeusz Kościuszko, die de aanval leidde, is nog steeds een held in Polen. En in Amerika, maar dat is een ander verhaal. 

Het Panorama moest na de verhuizing uit Lvov nog wel nieuwe huisvesting krijgen. En dat is geen sinecure voor een een rond schilderij van 15 x 120 meter. In 1956 werd daarom een prijsvraag uitgeschreven. Het winnende ontwerp dateert uit 1957, de bouw ervan begon in 1967, maar geldgebrek (de restauratie van het Panorama was peperduur) en politiek geharrewar (vast omdat het ging om een slag tussen Polen en ‘bevrijder’ Rusland) zorgden voor decennia vertraging.

Betonnen steunberen en gefossiliseerd hout

De Rotunda is een ronde constructie, opgebouwd uit 24 geprefabriceerde betonnen steunberen. De muren zijn opgebouwd uit wigvormige betonelementen. Béton brut in optima forma: het lijkt wel gefossiliseerd hout. De zichtbare structuur van het gebouw – niet alleen de kolommen, maar ook de kabels waaraan het glazen dak hangt zijn zichtbaar – en het gebruik van béton brut maken de Rotunda uniek.

Pas op 14 juni 1985 werd het gerestaureerde Panorama voor het publiek toegankelijk. Sindsdien is er aan de Rotunda vrijwel niets veranderd. Alleen de klimop is hoger opgeklommen. Het interieur oogt nog ouderwets eighties. De Rotunda is ook een uitgelezen plek om de Poolse Jan Modaal – Jan Kowalski heet die – te ontmoeten. Ga dus vooral even binnen kijken voor wat participerende observatie.

Snelle feiten Rotunda van Wrocław
➜ Architecten: Ewa en Marek Dziekońscy
➜ Opening: 1985
➜ Website: panoramaraclawicka.pl