Roadtrip Moldavië deel 1: Chisinau, Soroca, Orheiul Vechi

Groene valleien, hysterische paarden en verlaten fabrieken

In 2019 zette Lonely Planet Moldavië op plaats 8 van niet-te-missen bestemmingen in Europa. De reden? Het is een tijdreis. In Chisinau waan je je in de jaren zeventig, op het platteland ga je nog veel verder terug in de tijd. En dan ook nog de Sovjetversie van de geschiedenis. Feit blijft dat Moldavië wereldwijd een van de minst toeristische landen is met ruim 10.000 toeristen per jaar. Even voor het perspectief: Vlieland trekt er jaarlijks 140.000. Er wordt soms meewarig naar ons gekeken als we worden herkend als toerist.

Landscapes of communism

Wat heeft Moldavië te bieden? Voor liefhebbers van geschiedenis, architectuur en natuur valt er veel moois te zien. Zeker voor wie geïnteresseerd is in de Sovjet-Unie en wat daar nog van te zien is, in landscapes of communism, komt hier helemaal aan zijn trekken. Zeker als je de grens overgaat naar de afgescheiden republiek Transnistrië waan je je in Sovjet-sferen. Ook in de autonome regio Gagaoezië – mij tot voor kort volstrekt onbekend – staat Lenin nog fier op zijn voetstuk – tegenover Ataturk – en heten de straten naar Lenin, Marx, Liebknecht en Komsomol.

Moldavië, land van heuvels, oneindige rijen walnotenbomen langs de wegen, waterputten, bushokjes met mozaïeken. Land van relicten uit het Sovjet-verleden: monumenten, Kulturpalasten, trucks, verlaten fabrieken, sovchozen en kolchozen. Land van druiven, appels, mais, zonnebloemen. Land met twee (semi)-onafhankelijke regio’s, grote rijkdom en veel bittere armoede, een vriendelijke bevolking, een bovengronds gasnet en het ongezelligste (led)licht van Europa.

Mijn reiskompaan en chauffeur is Joris, die net als ik onverzadigbaar is in zijn enthousiasme voor elke Sovjet-truck, elk bushokje, elk monument, elk al dan niet vervallen gebouw, en voor al dit moois met graagte en skills noodstops of een u-turn maakt.

Een auto huren in Moldavië

De reis start in Chisinau. We hebben al in Nederland een auto gehuurd bij Hertz die we kunnen ophalen op het vliegveld. Geen idee hoe de andere aanbieders zijn, maar we hebben er niet zo’n goed gevoel bij. In Oekraïne zijn we feitelijk onverzekerd, in Moldavië geldt een eigen risico van 1500 euro. Bovendien krijgen we een prijslijst van het bedrag dat moet worden betaald per krasje of deukje. 100 euro per stuk. Tekent u hier maar bij het kruisje. Voor de verhuur wordt Transnistrië als Moldavië gezien, wat ook verdedigbaar is als je een afgescheiden regio niet erkent. Dat levert geen problemen op. We besluiten een dag later om Oekraïne – Odessa en Kurortne aan de Zwarte Zee – te schrappen van de roadtrip.

Toerisme en taal

Moldavië investeert veel geld in toerisme getuige de funkelnagelneue luchthaven van Chisinau, de renovatie en bewegwijzering van bezienswaardige gebouwen, prima hotels en fijne overnachtingsmogelijkheden in de natuur. Veel van die investeringen worden betaald uit onder meer Europese, Amerikaanse, Russische en Turkse fondsen. Het eten is prima in orde, de salades en het fruit zijn heerlijk en ook als vegetariër is het goed te doen, op die als croissant vermomde hotdog na. Broodjeszaken zijn er niet of nauwelijks, dus tussen de middag eten we vaak pizza of pasta.

Je verstaanbaar en begrijpbaar maken is ingewikkeld. De meeste mensen spreken geen Engels, zeker niet buiten Chisinau. Roemeens is een Latijnse taal; met Italiaans kom je een heel eind, maar van Frans begrijpt niemand iets. In sommige delen van Moldavië helpt het als je Russisch spreekt, maar ook daarmee blijft het oppassen. Het is me gelukt om pasta carbonara te krijgen toen ik in mijn allerbeste Russisch water met bubbels bestelde. Google translate heeft ons in Moldavië meerder keren gered.

Er wordt flink geld gestoken in het land en er wordt door sommigen ook flink verdiend, getuige de nieuwste nog niet in Nederland gesignaleerde modellen BMW, Mercedes en Porsche die hier rondrijden, naast verroeste en roet uitbrakende Sovjetauto’s. Het is de vraag welke koers Moldavië gaat varen: richting Roemenië en EU of richting Rusland, waar de niet erkende afvallige republiek Transnistrië en de semi-autonome republiek Gagaoezië – met grote Russische minderheden – meer op gericht zijn. Moldavië blijft – met een al sinds 1991 bevroren oorlog om Transnistrië naast de deur – een geopolitieke speelbal van de grote mogendheden.

De huidige regering is gericht op EU, transparantie en anti-corruptie, maar dat is in een land als Moldavië niet bepaald eenvoudig. Het valt me op dat de hekken rond het Presidentieel Paleis nu open staan, waar ze bij mijn vorige bezoek, eind mei 2019, nog dicht waren en er bewakers achter stonden. In 2009 liep hier een demonstratie uit de hand waarbij het gebouw zwaar beschadigd raakte door brandstichting, waarop werd besloten er een nogal heftig dubbel hek omheen te zetten. Het mag symbolisch zijn, maar deze openheid doet me deugd.

Klik in de balk boven de kaart op het pijltje (links) voor een overzicht van de gebouwen en objecten en de route. Klik op het vierkant rechts om de kaart in een volledig venster te openen.

Meer lezen

Brutalisme is…
Meer lezen over kenmerken, materialen en geschiedenis van het brutalisme als stroming is de architectuur?
➜ Lees meer

Atlas of Brutalist Architecture – Phaidon
➜ 560 pagina’s
➜ 1000 zwartwitfoto’s
➜ 34 x 24 cm
➜ Januari 2018
➜ Uitgever: Phaidon Press Ltd, New York
➜ ISBN: 9780714875668
➜ Prijs: €125
➜ ★★★★★
🔗Lees mijn blog

SOS Brutalism: a global survey
Oliver Elser, Philipp Kurz, Peter Cachola Schmal
➜ 535 pagina’s
➜ 31 x 24 cm
➜ november 2017
➜ Uitgever: Park Books
➜ ISBN: 9783038600756
➜ Prijs: €59
➜ ★★★★
Vuistdik brutalistisch vormgegeven boek, dat onderdeel was van een tentoonstelling in het Deutsches Architekturmuseum in Frankfur am Main (2017). Het SOS in de titel staat er niet voor niets: veel brutalistische gebouwen worden met de dood bedreigd. Het is geen fotoboek, veeleer een doorwrocht architectuurboek met essays en casestudies over verschillende essentiële bouwwerken van over de hele wereld. Wat betekent dat er ook heel veel brutalistische usual suspects niet instaan. Als je op zoek bent naar een overzicht dan is The atlas of brutalist architecture de keuze.
In tegenstelling tot de meeste fotoboeken over brutalistische architectuur staan in SOS Brutalism veel historische foto’s, ook van het interieur, met uitgebreide beschrijvingen. Dat maakt het tot een mooie toevoeging aan mijn Oostblog Bieb, en ik citeer er graag uit in mijn blogs.

Meer foto’s

Dag 1: Chisinau – Soroca (204 km)

Na twee nachten in Chisinau – waarover ook zeker nog blogs komen – vertrekken we al vroeg richting Soroca. Het blijft altijd een beetje aftasten en uitproberen hoe het gaat, rondrijden in een onbekend land. Hoe goed staat alles aangegeven? Komen we eruit met onze kaart (Romania-Moldavia van Freytag & Berndt, schaal 1:500.000)? Ja, dat gaat prima. Hoe snel gaat het? Hoe goed zijn de wegen? Hoe rijdt men?

Patchwork-asfalt en dirtroads

Om met die laatste vraag te beginnen: de Moldaviërs rijden heel netjes: opvallend langzaam en rustig, men houdt goed rekening met elkaar en waarschijnlijk ook met de verrassingen die de wegen te bieden hebben. De wegen zijn nogal verschillend van kwaliteit. Dat kan je op de kaart ook niet zien. Een witte weg kan een prima asfaltweg zijn, een gele weg een grindweg. Soms rijd je over patchwork-asfalt, maar meestal is het prima te doen, alhoewel de belijning niet altijd even duidelijk is en vaak afwezig. Soms rijden we over stoffige dirtroads of compleet aan gort gereden asfalt of beton. Vooral spannend zijn de wegen met kuilen die je als in een computerspel met veel stuurmanskunst moet ontwijken om niet een enorme oplawaai te krijgen.

De meeste wegen zijn nogal breed in verhouding tot hun kwaliteit. Je hebt onverharde wegen waar twee uit de kluiten gewassen combines elkaar prima kunnen passeren. Dat is vast nog een overblijfsel uit een ver Sovjetverleden waarin Moldavië een van de landbouwregio’s van de Sovjet-Unie was.

Het eerste stuk tot Orhei, zo’n 50 kilometer, rijden we over de grootste weg van Moldavië, oranje op de kaart. Prima snelweg, het schiet allemaal lekker op, als dit zo doorgaat hebben we Moldavië snel uit. We komen al snel terecht in het landschap waar Moldavië patent op heeft: heuvels doorsneden door wegen met eindeloze rijen walnotenbomen erlangs, of soms voor de afwisseling populieren, wilgen of eiken.

Het is eind september. De velden en heuvels hebben niet dat 50 tinten groene van toen ik in mei 2019 per bus van Iasi in Roemenië naar Chisinau reed. De zonnebloemen en maïs (geen voedermaïs maar maïs voor mensen) zijn uitgebloeid en bruin en wachten op de maaidorser. Andere velden zijn al omgeploegd. Mei is een betere tijd om naar Moldavië te gaan, met al die bloeiende fruitbomen en bloemen en al dat frisse jonge groen.

Orhei is een klein rustig provinciestadje van zo’n 20.000 inwoners met een uit de Sovjettijd stammend gemeentehuis – Consiliul Raional Orhei – en een standbeeld Vasile Lupu, de voivode en Prins van Moldavië van 1634 tot 1653. Orhei heeft ook een lange Joodse geschiedenis waar bijzonder weinig van over is gebleven.

Opvallend is dat de meeste stadjes waar we komen aan city marketing doen à la I AMsterdam. Ook Orhei doet mee aan het city-selfiegebeuren, maar het is hier niet dringen bij de letters van Orhei. Met het oude klooster van oud Orhei (Orheiul Vechi, waarover later meer) en natuurlijk pretpark OrheiLand heeft Orhei heel wat te bieden. Maar bruisen doet het er niet echt. We lopen rond op de markt en vinden een fijne lunchplek, waarna we verder gaan richting Soroca.

Ciocîlteni: een mozaïek voor de pioniers

Zonder een reden die me nog bijstaat wijken we kortstondig van de hoofdweg af om naar Ciocîlteni te gaan, een plattelandsdorpje met park, natuurlijk een monument voor de Sovjetbevrijders, maar ook voor de slachtoffers van het communisme (ongeveer 100), de oorlog in Afghanistan (42) en drie jongemannen die zijn omgekomen in de burgeroorlog om Transnistrië. We komen dit soort monumenten in bijna elk stadje of dorpje tegen en je beseft pas wat een impact de oorlogen hebben gehad als je weet dat in Ciocîlteni ongeveer 2.600 mensen wonen.

Ook dit dorp heeft uiteraard de nodige oude huizen met kekke hekjes, oude trucks en waterpompen. Maar we weten al waarvoor we gekomen zijn. Tegen een muur van het schoolgebouw, op het schoolplein voor de vlaggenmast waar vroeger ongetwijfeld de rode Sovjetvlag met hamer en sikkel werd gehesen, prijkt een prachtig mozaïek. Pioniers sporten, bedrijven wetenschap (astronomie, fysica, wiskunde, scheikunde, geschiedenis, literatuur) of maken muziek. Alleen de ganzenpas lopende pionier links lijkt hardhandig te zijn onthoofd.

We rijden Raionul Telenești uit en Singerei in. Bij elke provincieovergang staan borden. De gemeente Singerei is wederom een stadje van niks: ruim 10.000 inwoners, een lintdorp langs de doorgaande weg met een grappig Kulturpalast en een winkel uit late Sovjet-tijd met bijzondere etalages en versieringen in mozaïek, die je ook in de woningen terugziet, vooral in de chroesjtsjovka’s, de in de geest van Nikita Chroesjtsjov gebouwde appartementencomplexen van vijf verdiepingen hoog uit de jaren zestig en zeventig die massaal werden gebouwd in de hele Sovjet-Unie.

Sovjet oldtimers: GAZ, ZiL, MAZ

Gedurende de hele roadtrip komen we prachtige oldtimers uit de Sovjetstal tegen: GAZ, ZiL, MAZ, genoeg voor een apart blog over trucks en personenauto’s uit de Sovjet-Unie. Dan verklap ik hier alvast dat voor de opbouw van een auto-industrie in de nog jonge Sovjet-Unie van de twintiger jaren innig werd samengewerkt met Ford met de GAZ (Gorkovski Avtomobilny Zavod, Automobielfabriek van Gorki) als resultaat.

Land van 1001 waterputten

Een ander onderwerp voor een apart blog vormen de waterputten die je overal op het platteland tegenkomt, in alle vormen en maten. De mafste waterput komen we later op de roadtrip tegen en heeft de vorm van een ooievaar. En hij werkt goed! Als we ook nog alle waterputten hadden gefotografeerd dan was dat – naast de monumenten, Sovjetauto’s en bushokjes die vrijwel allemaal hun fotomoment hebben gehad – simpelweg te veel geworden. Dan hadden we geen vakantie meer gehad.

De meeste waterputten dateren uit de jaren zestig, toen steeds meer bossen werden gekapt en tot landbouwgrond werden omgevormd. Veel van de huizen die we zien dateren ook uit die periode. Hier geen plattelandsplattenbau; bij de grootschalige communale landbouwbedrijven kwamen geen chroestjovska’s te staan, maar de landbouwers woonden in traditioneel ogende huisjes, met muren van leem, hout en soms baksteen. De meeste huizen zijn getooid met een dak van golfplaten, vaak van asbest, waar oorspronkelijk waarschijnlijk dakpannen werden gebruikt.

Eerst dachten we dat de grappige huisjes om de waterputten meer folkloristisch dan functioneel waren, maar niets is minder waar. Bijna de helft van de bevolking heeft geen toegang tot stromend water (Population connected to water supply industry, European Environment Agency 2016) en vaak aangewezen op waterputten. Je ziet geregeld meestal oudere mensen water omhoog halen uit een vaak tientallen meters diepe put of met een emmer sjouwen. De kwaliteit van het water in die putten is vaak ronduit slecht.

Avond in Soroca

We zijn ingecheckt in hotel Villa de Nord in Soroca. Onze vriendelijke hôtelière is behulpzaam en spreekt vrij aardig Italiaans, wij helaas niet. ’s Avonds lopen we langs de Dnjestr. Aan de overkant ligt Oekraïne. Aan de rivier staat een eeuwenoud fort op een hele strategische plek, waar ooit een doorwaadbare plaats was door of over de Dnjestr. De eerste houten versie van het fort werd gebouwd op bevel van de grootste Moldavische held ooit, Stefan de Grote, ofwel Stefan cel Mare (1457 – 1504), naar wie in elke stadje wel een straat of plein is genoemd. Hij was een held omdat hij Moldavië uit handen van de Turken wist te houden en kwam aan de macht via een coup, samen met Vlad III, beter bekend als Vlad de Spietser vanwege zijn sinistere gewoonte om de hoofden van gedode vijanden op hoge stokken te spietsen. Deze Vlad schijnt model te hebben gestaan voor onze Graaf Dracula.

Soroca is een groen stadje, het is er mooi wandelen langs de Dnjestr. Ook in Soroca ontbreken de orthodoxe kerken met gouden uien, monumenten voor gevallenen in verschillende oorlogen en Sovjetgebouwen niet. Begin vorige eeuw was meer dan de helft van de inwoners van de stad Joods. Alle stadjes waar we langskomen hebben een omvangrijke Joodse gemeenschap gehad waar weinig meer van over is. Ben je geïnteresseerd in de Joodse geschiedenis van Moldavië, dan raad ik je de website Maghid.org aan.

De zon zakt langzaam in de Dnjestr. We eten met uitzicht op het fort, dat recent is gerenoveerd. Op de torens zijn nieuwe ‘tovenaarshoeden’ geplaatst. Bij het fort staat een I AMsterdam-achtig selfieplek. Ook deze stad weet zich goed te verkopen.

Dag 2: Soroca – Orheiul Vechi (174 km)

We starten de dag met zoeken naar koffie en een ontbijtplek. We belanden op de druk bezochte markt aan de Strada Independenței, waar ook het hotel aan ligt. Waar bij aankomst – zondagavond – de hele straat leeg was, zijn nu aan beide kanten over de hele lengte auto’s geparkeerd.

Gypsy Hill: pagodes, paarden en Madurodam

Volgende stop is de wijk Dealul Ţiganilor, beter bekend als Gypsy Hill. Dit is een van de toeristische trekpleisters van Soroca. Roma zijn hier in een bijzondere strijd verwikkeld om met hun huis te laten zien hoe ontzettend ze het hebben gemaakt. Romeinse zuilen en gevels, hysterische paardenbeelden, een pagode, het is een vrolijke poppenkast. Het is wansmaak ten top, prots en praal, heerlijk! Voor veel huizen lijkt nog niet al het geld voor alle wilde plannen binnen te zijn geharkt. Ze verkeren in een desolate staat van onafheid.

Ik ken geen land op de Balkan of het Oostblok waar de zigeuners het zo goed doen als in deze wijk. Mijn beeld is dat van mensen die afvalcontainers langs gaan met fiets of kar, als een soort mobiele afvalscheidingstations. En dat bedoel ik niet denigrerend. Hoe de Roma aan al dat geld komen voor deze enorme paleizen, is onduidelijk. Velen werken in het buitenland, maar er schijnt ook veel zwart geld in de stenen te worden gestoken. Maar dat laatste is niet bepaald uniek voor Moldavië.

We worden een tuin in genood door een vriendelijk mannetje dat zit te roken op een bankje. Zijn tuin lijkt Madurodam wel! Op een vrolijk geverfde raket staat in het Cyrillisch: ‘Op het vaderland, op Stalin.’ Bijzonder. Roma die fan zijn van Stalin.

Thanksgiving Candle: vrij uitzicht op Oekraïne

We stappen in de auto richting Orheiul Vechi. We doen ook dat andere toeristische vrij letterlijke hoogtepunt van Socora aan: Lumânarea Recunoștinței in Zastînca, net buiten Socora aan de weg langs de Dnjestr. Het is een stevig klimmetje, zo op de vroege ochtend, maar het is de moeite waard. Vanaf de Thanksgiving Candle heb je een prachtig uitzicht over de rivier en het Oekraïense platteland aan de overkant.

De weg gaat verder door groene dalen, langs prachtige bushokjes en bijzondere monumenten. Het herdenkingspark van Cinişeuţi is indrukwekkend. Een stoere tank van het succesvolle type T-34-85 staat er op een potig voetstuk. Dit was de tank – een opgevoerde T-34 met 85 mm kanon – waarmee de Sovjet-Unie serieus het gevecht aan kon gaan met de eerder superieure Tigertanks van de nazi’s.

Het herdenkingspark – ‘Onsterfelijkheid’ – is slecht onderhouden, de trappen zijn bijkans verkruimeld en de namen van de gevallenen nauwelijks meer leesbaar. Met de dreigende luchten is het een imposant gezicht. Je kunt je nog prima voorstellen dat hier bij herdenkingen met veel vlagvertoon en ceremonieel de overwinning op het fascisme werd herdacht.

Verlaten drankfabriek voor de vrede

Een dikke tien kilometer verder rijden we langs het dorpje Otac. Het regent pijpenstelen en willen het fotograferen van het bushokje overslaan, maar zien dan in het voorbijgaan hamers en sikkels op een verlaten en vervallen fabrieksgebouw met opschietend groen ervoor. We maken de zoveelste U-turn en wachten tot de bui over is om de fabriek binnen te gaan. Het is nat, overal drupt het nog na door de lekke daken. Binnen is alles kapot, alles wat bruikbaar is, is eruit gesloopt. Het lijkt alsof een club razende met mokers bewapende hooligans zich een weekend heeft mogen uitleven. Tegels zijn van de muren geramd, glasstenen verbrijzeld. Je kunt het wel vergeten hier iets moois te vinden.

Als je heel erg je best doet, zie je dat het kantoorgedeelte, direct aan de weg, ooit mooi is geweest met stenen vloeren met Sovjetsterren erop, leuk geverfde gangen en wanden, afgewerkt met tegels.

Wat het voor fabriek is geweest, weet ik niet 100% zeker. Er heeft in Otac een collectieve staatsboerderij – kolchoz Nieuw Leven – gestaan, direct naast de fabriek. De enige fabriek in Otac die op internet genoemd wordt, is een wijnmakerij annex pruimendestilleerderij, waar druiven en pruimen uit de omliggende regio tot drank werden verwerkt. Op de gevel van het gebouw zijn druiventrossen en wijnkaraffen te zien, dus ik ga er vanuit dat het dat is.

Bij het zoeken naar informatie over deze verlaten fabriek stuit ik op recente nieuwsberichten over de verontrustende waterkwaliteit van de waterputten en -bronnen in Otac: te hard en met nitriet- en nitraatconcentraties ver boven de toegestane limiet. Dus als je op pad gaat: zorg dat je flessen water bij je hebt en ga ze niet vullen bij een bron. Ook niet bij bronnen waar de bewoners zelf gebruik maken.

Cowboy Henk met vredesduif

Wat gelukkig niet is vernield, is de sgraffiti op de gevel van een Cowboy Henk-achtige figuur met hamer en sikkel op zijn borst en een duif in zijn linkerhand, met daarboven de wensspreuk miry mir: vrede op aarde. Boven de betonnen luifel zijn reliëfs met fruit te zien, aan de linkerkant twee paren primitief ogende hamer en sikkel.

Als we het dal richting Orheiu Vechi inslaan, wordt het landschap kleinschaliger en groener. We komen langs het fraai opgeknapte landhuis van de familie Balioz, langs een aardig kerkje in Brăneşti en langs een gevangenis die er zo oud en versleten en Sovjet uitziet dat je direct medelijden hebt met de mensen die daar vast zitten.

Ook de hoogteverschillen nemen toe, alhoewel het nog geen zuid-Limburgse toestanden zijn. Het riviertje de Raut heeft zich in een mooi setje meanders diep in het kalksteen ingesleten. In de bergwanden zijn grotten te zien die er zijn uitgehouwen in het zachte Muschelkalk, waarin de prehistorische schelpen te zien zijn.

We komen aan bij Vila Roz in Trebujeni, een prachtige plek om wat langer te bivakkeren. De prachtige tuin loopt tot aan de Raut. Via Google translate communiceren we met onze uiterst behulpzame vrouw van dienst. De wijn uit eigen gaard is heerlijk, zo ook het speciaal voor ons gemaakte eten, uit eigen tuin uiteraard. Je kan je in Moldavië helemaal te buiten gaan aan salades en fruit. Zo hoort dat te smaken!

Dag 3: Wandelen rond Orheiul Vechi 

De volgende ochtend vertrekken we al vroeg voor een wandeling naar het klooster van Oud Orhei, ofwel Manastirea Orheiul Vechi. Het dal en de omliggende krijtrotsen maken deel uit van Nationaal Park Orhei, het enige nationale park dat Moldavië rijk is en dat in 2017 is voorgedragen voor de UNESCO-lijst. Dit is dé toeristentrekker van Moldavië, maar daar merk je weinig van. We zijn de enige wandelaars in de wijde omtrek. Pas bij het oude klooster komen we toeristen tegen, een groepje Duitsers dat door een gids wordt rondgeleid.

We klimmen de stijle krijtkliffen op die door de Raut zijn uitgesleten. In de bergwand zijn veel grotten die er uitzien alsof er vierkante blokken steen uit zijn gezaagd. Wat ook best zou kunnen; het kalksteen wordt veel gebruikt in de huizenbouw. In een van de grotten zien we een gemummificeerde hond die fier rechtop tegen de kalkmuur leunt.

Vanaf de krijtrotsen heb je een mooi uitzicht over het groene dal, waar de Raut doorheen meandert, een lappendeken van akkers. In de verte zie je het klooster en de gouden koepels van de kerk van Trebujeni.

De grotten in deze vallei zijn al sinds mensenheugenis bewoond. Daciërs, Thraciërs, Ottomanen, Goude Hordes: er is hier een hoop historie voorbij gekomen. Ook Stefan cel Mare liet forten bouwen op deze strategische plek en er zijn nog veel historische overblijfselen uit de verschillende periodes terug te zien. De grotkloosters zijn erg bijzonder. In de vallei zijn nog 350 overblijfselen van ooit bewoonde grotten te vinden, vaak natuurlijke grotten die deels zijn uitgehouwen. Sommige van de grotten waren in gebruik als kapel, die van Orheiul Vechi is dat nog steeds. Naast de keurig opgeknapte kerk staat een stomp torentje dat via een in het steen uitgehouwen trap toegang biedt tot de grotkapel. In de kapel leest een bijna fossiel ogende monnik de bidboekjes door, in de andere ruimte neemt een andere monnik een onderdanig knielende vrouw de biecht af. Voor zover dat in de orthodoxe kerk gebeurt trouwens.

Door het dal lopen we terug langs het riviertje. Je hoeft hier niet om te komen van het eten. Langs de route groeit fruit in alle soorten en maten en als we het echt niet zouden redden konden we nog maiskolven kluiven. Bij de brug vlakbij Trebujeni, waar we verblijven, grazen schapen naast de overblijfselen van een Tataars badhuis. Aan pre-Sovjetgeschiedenis is hier geen gebrek.

We vertrekken na de lunch richting Tiraspol, Transnistrië, en rijden over opvallend stoffige wegen. Maar daarover meer in deel 2 van de roadtrip Moldavië en Transnistrië.