In voormalig Joegoslavië zijn monumenten – spomeniks – die de partizanen verheerlijken alom tegenwoordig. Ook in Albanië struikel je over de partizanenmonumenten. In het Oostblok zie je overal monumenten die de bevrijders van het fascisme eren, de Sovjets. Die zijn inmiddels wat minder populair.
In Bulgarije zien we vanaf de weg van Skopje naar Sofia bovenop een berg een raar betonnen monument opdoemen. Een zijweg zonder verdere bewegwijzering leidt ons de berg op. We verwachten dat die naar het monument leidt, en dat klopt: de hobbeldebobbelweg komt uit op een parkeerplaats naast het monument dat de Vlam blijkt te heten.
Het is een ruige betonsculptuur met drie omhoog reikende ‘vlammen’ waarin met planken reliëfs zijn aangebracht. De Vlam is opgericht ter herdenking van een handvol partizanen die hier in 1944 omkwamen in de strijd tegen de nazi’s.
De Vlam leidt aan betonrot, graffiti en algehele verwaarlozing. Een ruw betonnen muurtje met hamers en sikkels flankeert de open plaats voor het monument, dat in 1975 werd gebouwd. De oorspronkelijke reliëfs van Stefan Stoimirov zijn al lang verwijderd. De Vlam werd ontworpen door de beroemde Bulgaarse architect Alexander Barov die ook het fenomenabele Nationaal Paleis van Cultuur in Sofia ontwierp.
Snelle feiten Monument de Vlam, Panicharevo
➜ Architect: Alexander Barov
➜ Bouw: 1975
➜ Brutality ★★★★
Oostblog 