‘Deutschland ist ein feiner Kerl’
Journalist Moritz von Uslar ruilt tijdelijk zijn Berlijn in voor de provinciestad Zehdenick in Brandenburg, een uur rijden van Berlijn. Zijn doel is de ziel van de bewoners te vatten. Zijn methode: participerende observatie. Als je het leven in een provinciestad in de voormalige DDR wilt leren kennen, of antwoord wilt op de vraag waarom men er massaal Alternative für Deutschland stemt, lees dan dit boek. Of kijk de film.
Von Uslar meldt zich aan bij de boksclub van Zehdenick en maakt kennis met een aantal opmerkelijke figuren. Hun dagelijkse leven bestaat uit zuipen, sportschool, rondhangen, rondracen, tatoeages, rotzooi trappen, rammelmuziek, zuipen en nog meer zuipen. Hij gaat mee naar de oefenruimte en optredens van de lokale rockhelden van 5 Teeth Less.
Zuipen, uitkering, Körperkultur
Von Uslar zuipt mee, bokst mee, doet mee, en al party-ciperend observeert hij de boel en legt alles wat hij ziet en hoort genadeloos vast. Je leert de bewoners en hun dagelijkse besognes meer en meer kennen. Veel bewoners zijn afhankelijk van een uitkering. Hoewel ze niet echt gezond leven, is er toch sprake van een sterke Körperkultur: sportschool, tatoeages, piercings, ontharing, botox. Ondanks de schijnbare uitzichtloosheid en armoede spreekt er uit de observaties van Von Uslar levensvreugde en humor.
Von Uslar koos niet voor niets voor Zehdenick. De stad kwam negatief in het nieuws vanwege vernielingen van eeuwenoude grafstenen op Joodse begraafplaats. Von Uslar wilde ook achterhalen wat er nou waar was van het vermeende antisemitisme en de vreemdelingenhaat. Ach ja. De vriendelijke gasten die Von Uslar spreekt hebben niks tegen Joden en buitenlanders, het was gewoon een fase, als je niet meedeed werd je in elkaar gebeukt, dus weinig keus.
Historie, natuur en armoe
Zehdenick ligt aan de Havel en is groot geworden door de steenbakkerijen en de kleiwinning. Stenen werden afgevoerd voor de bouw van Berlijn, wat restte was kleiputten, die meren vormden, en inmiddels prachtige natuur.
Ik heb rondgefietst in de regio en heb volgens mij zelfs overnacht in Zehdenick. Het is een fantastisch fietsgebied, eigenlijk de hele voormalige DDR trouwens wel. Wonderschone natuur met dorpjes waar de historie vanaf druipt, maar ook het verval. Veel gebouwen, zeker verder uit het centrum, storten van ellende in elkaar. De armoede is groot, de drankzucht ook. Stap ergens de plaatselijke LIDL binnen en je weet dat het niet goed gaat. De hotels zijn altijd prima. De regio richt zich sterk op het toerisme.
Deutschboden: der Film
Op zoek naar info over het boek kwam ik de documentairefilm Deutschboden tegen. De film is op YouTube te zien. Von Uslar speelt er ook in en doet de voice over. Ik herkende direct sommige van de geportretteerden. Leuk om te zien wat voor beeld je je van iemand vormt tijdens het lezen. Ik heb geen versie van de film gevonden met ondertiteling, wat wel een gemis is, want het dialect is nogal onverstaanbaar.
Welke vorm je ook kiest, boek of film, Deutschboden geeft een mooi inkijkje in de levenswereld van de bewoners van Zehdenick, dat als voorbeeld dient voor ‘alle’ provinciesteden in de voormalige DDR. En ja, uit alles spreekt: Deutschland ist ein feiner Kerl.
Deutschboden. Participerende observatie
Moritz von Uslar
➜ 317 pagina’s
➜ 2013
➜ Uitgever: Leesmagazijn
➜ ISBN: 9789491717017
➜ ★★★
🔗 Lees mijn blog
Oostblog 