De wereld volgens Darp – Frank Westerman

In De wereld volgens Darp neemt Frank Westerman je mee in ‘de nagalm van de koude oorlog sinds de val van de Muur’, zoals de ondertitel luidt. Het boek is een bundeling van artikelen die eerder verschenen in onder meer NRC, Volkskrant en De Morgen. Alleen het verslag van de zoektocht naar zijn Securitatedossier is nieuw en het artikel over Darp van recente datum. De meeste artikelen dateren van de periode 1992-2001, maar zijn soms nog beangstigend actueel en relevant: Krim, Poetin, Norilsk.

De wereld volgens Darp? Darp is een dorp in Drenthe in de buurt waarvan kernraketten lagen opgeslagen. In 1981 en 1982 nam Westerman deel aan de grote vredesmarsen, georganiseerd door de vredesbeweging, die werd gesponsord en gedirigeerd door de KGB. De marsen wekten blijkbaar zijn interesse voor de tegenpartij in de Koude Oorlog: de communisten, of in ieder geval de landen die in de Russische invloedssfeer verkeerden.
Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie verdwenen de kernkoppen uit Darp. Inmiddels is een nieuwe Koude Oorlog op gang gekomen, die niet met kernkoppen wordt uitgevochten, maar op het wereldwijde web en aan de (rafel)randen van de voormalige Sovjet-Unie. Inzet bij dit stevige potje Risk zijn macht en geld: olie, aardgas en geopolitieke belangen.

Veel van de artikelen heb ik al eerder gelezen, maar ze geven zo gebundeld een mooie dwarsdoorsnede van die rare periode na de val van de Muur. In zijn altijd prettige stijl neemt Westerman je via de kleine geschiedenis van individuen mee naar de grote geschiedenis.

Frank Westerman maakt in Roemenië van zeer nabij de val van de Ceausescu mee. Een spannend, mooi neergepend verhaal, waarvan je alleen maar kunt denken: zo dicht had ik er ook op willen zitten? Waarbij ik direct de volgende vraag krijg: was het mij de angst, de stress en het ongemak waar?

Westerman beschrijft hoe Jeltsin – om zijn eigen hachje te redden – Poetin in het zadel helpt, en hoe Poetin op nietsontziende maffia-achtige wijze steeds meer de touwtjes in handen krijgt. Hij bezoekt het graf van Che Guevara en ontbijt in Havana met een voortvluchtige RAF-terroriste. Hij bezoekt Norilsk, de stad in het midden van nergens, die alleen maar bestaat bij de gratie van de vondst van de halve wereldvoorraad aan allerlei zeldzame metalen. Norilsk vormt een staat binnen de staat: een status aparte. In de week dat ik het boek lees, besteedt de NOS aandacht aan deze meest vervuilde plek van Rusland.

Op de Krim, in Transnistrië en in Abchazië worden al in de jaren negentig de strategische piketpaaltjes geslagen om het westen te stangen en de invloedssfeer van Rusland te vergroten, of in ieder geval potentiële uitbreiding van de westerse invloedssfeer tegen te gaan. Bijzonder om terug te lezen met de wetenschap van nu.

De minste stukken vind ik de nieuwe. Zonder de verhalen over het Securatedossier en Darp was de titel van het boek anders geweest, maar ook dan was deze bundeling van fijne artikelen fier overeind blijven staan door hun kwaliteit, de keuze van de verhalen en doordat er vrijwel geen journalist is die zo lekker schrijft als Frank Westerman.

De wereld volgens Darp
Frank Westerman
➜ 368 pagina’s
➜ Oktober 2019
➜ Uitgever: Querido Fosfor
➜ ISBN: 9789021419664
➜ ★★★★