Brute wandeling naar modernistisch modelwijk Droixhe
Luik is met bijna 200.000 de derde stad van België. Tel je de voorsteden mee dan kom je op 600.000 inwoners. De rauwe en vervallen ooit zo rijke en bloeiende mijn- en industriestad werkt aan een comeback. Er komen steeds meer hippe tentjes, de halve stad ligt open door werkzaamheden aan de trambaan en dan is er nog het megalomane futuristische station van architect Santiago Calatrava dat in 2009 werd geopend. Een enigszins misplaatst grootheidswaanzinnig statement, maar wel een dat in zijn sculpturaliteit en het gebruik van ruw beton een verfijnd brutalistisch karakter heeft. Een mooi startpunt voor een brutalistische architectuurwandeling.
Luikse hoogheidswaanzin: Tour Kennedy
Vanuit het station gaat de wandeling richting de Maas. Via de voetgangersbrug, Passerelle La Belle Liégeoise, steek je de rivier over en slaat linksaf. Twee bruggen verder doemt de Kennedytoren op, een woontoren uit begin jaren zeventig van 84 meter hoog. De toren is via een laag bouwdeel met rookglas gekoppeld met de bibliotheek Les Chiroux, een rond gebouw dat ook best bruut is. Het is sowieso een feest van goed bedoelde seventiesarchitectuur.
Snelle feiten Tour Kennedy of Résidence Kennedy
➜ Architecten: Jean Poskin en Henri Bonhomme
➜ Bouw: 1966-1970
➜ Adres: Quai Paul van Hoegaerden 2, Luik
➜ Brutality ★★★
Even doorlopen kom je eerst langs een gebouw waarvan ik niet precies weet wat het is. Het oogt bruut maar is bekleed met natuursteen.
Even verderop aan de Avenue Maurice Destenay staat een kantorencomplex met een aardige prefabbetonnen gevel en een rare betonnen pergola op het dak. Het rookglas maakt de gevel helemaal af.
Loop weer terug naar de Kennedytoren en steek de brug over. Je volgt weer de oever van de Maas. Even verderop doemen weer twee torens op, woontorens in Plattenbau, die ergens in de jaren 1970 zijn gebouwd in opdracht van woningcoöperatie La Maison Liègeoise. De flats zijn verbonden door een straat in de lucht. Achter de flats ligt een deprimerend versteend sportveld, omgeven door betonnen plantenbakken zonder planten, die het plaatje helemaal af maken.
Garage-oprit in béton brut
Loop nog een stevig eindje verder lans de Maas, het is de moeite waard! Aan een zijstraat met de welluidende naam Rue de l’Abattoir staat aan de ene kant een tiental woningen en aan de andere kant het Cré@lab dat is gevestigd in de voormalige loodsen van energiebedrijf Intermosane. Geen abattoir te bekennen op deze plek… De ronde oprit naar het parkeerdek is een betonspektakel in het puurste béton brut. Om de ronde vormen te maken is uiterst creatief met de bekisting omgegaan. Het beton met zijn afdrukken van het bekistingshout lijkt meer op hout dan hout zelf. De monumentale oprit wordt gerenoveerd, de betonrot wordt aangepakt. Blijkbaar wordt de architectonische waarde wel gezien. Naast Cré@lab staat het oude kantoor van Intermosane, nu in gebruik voor studentenhuisvesting, met een bijzondere gevel.
Tour Atlas: megalomane woonmanie
Op dit punt is de Atlastoren al te zien aan de overkant van de rivier. De toren is 28 verdiepingen en 87 meter hoog en is gebouwd op een groter bouwdeel van twee verdiepingen. Steek over en vergaap je aan dit imposante monument van de wederopbouw van het ooit bloeiende Luik en zijn nieuwe indertijd supermoderne wijk Droixhe. Jarenlang was dit het hoogste gebouw van de stad. Ook deze toren werd gebouwd in opdracht van woningcorporatie La Maison Liégeoise. Vlakbij werden nog eens vijf megalomane woontorens gebouwd, maar die zijn inmiddels afgebroken.
Snelle feiten Tour Atlas | Luik | België
➜ Architect: Groupe EGAU
➜ Bouw: 1975-1979
➜ Adres: Av. Georges Truffaut 18, Liège, België
➜ Brutality ★★★
Droixhe: modernistische woonparadijs verloedert
Na de oorlog schreef de gemeente Luik een architectuurwedstrijd uit voor een nieuwe moderne wijk waarin de huishoudens een enigszins sobere maar goede, gezonde en betaalbare woning kregen. Het bureau EGAU (Études en Groupe d’Architecture et d’Urbanisme) van de jonge Luikse architecten Charles Carlier, Jules Mozin en Hyancinthe Lhoest won.
De architecten konden in Droixhe aan de slag op een compleet schone lei. Een uitdaging voor ieder bureau, zo’n enorm project, waar ze hun functionalistische en modernistische kunsten konden vertonen. De gehele wijkopzet en het stratenplan werden from scratch ontwikkeld, met behalve veel nieuwe woningen een park, een kerk, scholen en allerlei andere wijkvoorzieningen.
In Droixhe zijn de theorieën van het CIAM, het Handvest van Athene en Le Corbusiers functionele stad nooit ver weg. Dat komt duidelijk terug in de flats aan de Avenue Georges Truffaut uit de eerste bouwfase van Droixhe (1954-1957), die op v-vormige pilotis staan en een daktuin hebben. Le Corbusiers l’Unité d’Habitation is hier niet ver weg.
De flats zijn opgetrokken in systeembouw met veel geprefabriceerde onderdelen, waardoor er snel en goedkoop kon worden gebouwd. Voor die tijd waren de flats uiterst modern, innovatief en luxe met warm en koud stromend water, centrale verwarming, balkons, intercom en wasruimte. Aan de detaillering en materialisatie was duidelijk veel zorg besteed. Een van de flats heeft een fantastische luifel. Ook bijzonder is de toepassing van kunst, veelal betonreliëfs bij de entree van de flats door gerenommeerde kunstenaars van die tijd.
Men was zo trots op deze modelwijk, waar mensen met diverse sociale en culturele achtergronden in relatieve luxe samenwoonden, dat die in 1958 tijdens de Wereldtentoonstelling in Brussel vol trots aan de internationale gemeenschap werd getoond. Dat paradijselijke ging er al in de jaren tachtig aan. De bevolkingssamenstelling veranderde, de buurt ging achteruit, de boel verloederde. Droixhe kreeg de negatieve connotatie van een banlieu. Luik en de woningbouw hadden het geld niet om de deze modernistische modelstad te onderhouden. Een aantal van de megalomane monsterflats werd tussen 2009 en 2014 gesloopt.
Snelle feiten flats aan de Place de la Libération | Luik | België
➜ Architect: Groupe EGAU
➜ Bouw: 1954-1957
➜ Adres: Place de la Liberation, Av. Georges Truffaut, Liège, België
➜ Brutality ★★★★
Église Saints Pierre et Paul: kerkelijke betontent
Wat wel bleef is de Église Saints Pierre et Paul, ontworpen door Jules Mozin, afgestudeerd als stedenbouwkundige aan de ook erg brute Universiteit van Luik. Mozin ontwierp ook het omliggende park dat het hart vormt van Droixhe. Het is een van de vreemdste kerken die ik ken en ook hier is er heel wat achterstallig onderhoud.
De kerk is grotendeels opgetrokken in in het werk gestort beton en heeft een fabuleus betonnen vouwdak waarvoor geen inpandige dragers nodig zijn, waardoor de gehele kerkruimte open is en vrij indeelbaar. Zoals in wel meer kerken – de Sankt Paulus van Neuss – refereert dit aan een tent. De achterzijde bestaat uit betonnen vliegers die voor de duiven een ideale verzamelplek vormen. Aan de zijkant is de zigzaglijn van het dak goed te zien, dat wordt ondersteund door betonnen pijlers die de zigzaglijn volgen. In elke vouw hangt een regenketting. De noordelijke zijgevel is geheel van glas; aan deze kant was een soort ondiepe vijver die nu leeg staat. Aan de zuidelijk zijde is het onderste deel van beton zodat de kerkgangers geen last hadden van spiedende blikken van de voorbijgangers. Het glas is verdeeld in langwerpige raatvormige delen. Boven de entree is een kunstwerk van zo op het oog glazen buisjes.
De Église Saints Pierre et Paul is een waardige afsluiting van een wandeling langs vooral veel imposante betonnen woontorens. Ander hoogtepunt: de prachtige garage-oprit in ultiem béton brut. Reden om terug te keren is er ook. Ik heb Maison Mozin – inderdaad, het woonhuis van de architect Mozin – en de uiterst brute universiteitscampus met het op de foto fenomenale Instituut voor Lichamelijke Opvoeding niet gezien. En er is vast nog veel meer moois te ontdekken in Luik.
Snelle feiten Église Saints Pierre et Paul | Luik | België
➜ Architect: Jules Mozin, Groupe EGAU
➜ Bouw: 1972-1973
➜ Adres: Allée Renier de Huy en Rue Ernest Marneffe
➜ Brutality ★★★★★
Oostblog 