Nieuw boek van Zupagrafika: Kiosk

‘Kiosk – The Last Modernist Booths Across Central and Eastern Europe’ is weer zo’n prachtig vormgegeven bladerboek van Zupagrafika. Dit keer staan de kiosken centraal die je vooral in voormalig Joegoslavië nog steeds ziet. Vaak in staat van ontbinding, soms nog in gebruik als miniwinkeltje, hamburgertent of kippenhok. De kleurige futuristische kiosken steken vrolijk af tegen de grijsheid van de prefabflats en vormen een onmiskenbaar onderdeel van het socialistische landschap. 

De eerste kiosken stammen uit de jaren zestig. Vooral in Joegoslavië waren ze erg populair en werden overal voor gebruikt. In de jaren tachtig werden ze ook elders in het ‘Oostblok’ gangbaarder. Zelfstandig ondernemerschap werd meer gestimuleerd en de kiosken vormden een mooi startpunt daarvoor. Omdat ze modulair waren ontworpen kon er naar hartelust worden uitgebreid en konden terugkerende wensen – stroom, schoorsteen, luifel, uitklaptafel – worden gestandardiseerd. Er werd uitgebreid geëxperimenteerd om de beperkte beschikbare ruimte zo efficiënt mogelijk te gebruiken. 

De bekendste kiosk is de Joegoslavische (Sloveense) K67 van Saša Mächtig uit 1966, die het zelfs schopte tot het MoMA in New York. Dit dankzij zijn futuristische vormgeving en de slimme ontwerptoepassingen die de K67 tot de Rietveldstoel onder de kiosken maakte. Mächtigs ontwerp is de bekendste, maar ook de Sovjet-Unie, de DDR en Finland hadden hun eigen ontwerpen van modulaire kiosken. 

Een latere Joegoslavische kiosk is die van Nikoljski, die in de jaren 80 vanuit Struga in Macedonië met een nieuwe ontwerp kwam – KC190, KF190 – dat ook nog overal straatbeeld opduikt in de landen die ooit Joegoslavië vormden. In Polen was de Kami een bekende verschijning, die wel heel erg geïnspireerd was op de K67. Zupagrafika opereert vanuit Polen; vandaar dat er veel foto’s van Poolse kiosken in het boek staan. Mij zijn ze daar eerlijk gezegd nooit zo opgevallen. In ieder geval niet zozeer als in ‘Joegoslavië’.

‘Kiosk’ van Zupagrafika biedt een prachtige dwarsdoorsnede van wat er zoal te vinden is aan kiosken in vormen, kleuren, typen, toepassingen en mate van verwaarlozing. Maar mijn kippenhokkiosk die ik ooit spotte in Skopje, Noord-Macedonië, ontbreekt. Voor de echte freaks worden per kiosk de exacte specificaties gegeven. Ik weet van de Oostbloksocials dat daar grote behoefte aan is. En nu weet ik ook dat ik bij mijn blog over de K67 foto’s van een KC190 van Nikoljski heb gebruikt.

Altijd al een K67-kiosk willen hebben? Dat kan! Ook huur is mogelijk bij k67.berlin, die kiosken opknappen en aanbieden voor verkoop of huur. De prijs weet ik niet, maar zo’n leuke kiosk in de tuin zou fantastisch zijn!

Kiosk – The Last Modernist Booths Across Central and Eastern Europe
Zupagrafika, foto’s David Navarro & Martyna Sobecka
➜ 208 pagina’s
➜ 17 x 24 cm
➜ 2024
➜ Uitgever: Zupagrafika
➜ ISBN: 9788395057489
➜ €26
➜ ★★★★★