Prager dan Praag: gebouwen op pootjes

In Praag staan twee bijzondere gebouwen op pootjes. De ene is het parlementsgebouw, nu Nieuw Nationaal Museum, de andere het Nieuwe Theater. Beide zijn ontworpen door Karel Prager.

De grote architect Le Corbusier was de ambassadeur van de pootjes. In zijn ‘Vijf Punten van een nieuwe architectuur’ uit 1926 was punt 1 ‘les pilotis: de kern van het gebouw moet op zuilen vrij van de grond staan.’ Als een van de grote inspiratoren van het brutalisme werden Le Corbusiers pilotis een stijlkenmerk van die stroming.

Een van de pootjesgebouwen is het Nová Budova Národního muzea (Nieuw Nationaal Museum). Het staat aan de zuidoostkant van Václavské náměstí (Wenceslausplein) en is tegenwoordig met een tunnel verbonden met zijn monumentale buur, het Národní muzeum (Nationaal Museum) in neorenaissancestijl.

Gebouw ingebouwd

In de dertiger jaren werd hier de effectenbeurs gebouwd. Deze plek was vanaf WOII tot aan de Fluwelen Revolutie de zetel van het communistische regime. Tussen 1966 en 1973 werd de beurs in zijn geheel opgenomen in een brutalistische ontwerp met een enorm metalen frame, gedragen door vier potige zuilen. Tot 2010 is er de roep geweest om het beursgebouw te bevrijden uit zijn modernistische huls. Dat zal nu niet meer gebeuren: het gebouw staat op de monumentenlijst, en trouwens ook op nummer één in de lijst van lelijkste gebouwen van Praag (2013).

Beroemde sprekers

Het is een gebouw met historie: Michael Gorbatsjov, François Mitterrand, Margaret Thatcher, George Bush, Helmut Kohl en Koningin Elizabeth hielden hier een speech. Links naast het gebouw staat de 30 meter hoge Pyloon van Palach, ook ontworpen door Prager. Pas in 2018 werd bekend dat de pyloon een eerbetoon was aan Jan Palach, de student die zichzelf in 1969 op het nabij gelegen Wenceslausplein in brand stak als protest tegen de bezetting van Tsjechoslowakije door landen van het Warschaupact. Een eerbetoon aan Palach in het zicht van de zetel van het communistische regime: goed dat dat geheim bleef, anders had Prager vast niet de kans gehad zijn andere gebouw met pootjes te bouwen.

Snelle feiten Nieuw Nationaal Museum
➜ Bouwjaar: 1966 – 1973
➜ Architecten: Karel Prager, Jiří Kadeřábek en Jiří Albrecht

Verdwaalde olifant

Het Nieuwe Theater (Nová Scéna) staat als een verdwaalde olifant tussen het neoclassicistische Nationale Theater en het barokke Voršily-klooster in. Ook dit gebouw met pootjes werd door Karel Prager ontworpen. Er ging heel wat gesteggel vooraf aan ontwerp en bouw. De Laterna Magika moest te elfder ure ook een plek krijgen in het gebouw. De oorspronkelijk openingsdatum werd wel aangehouden, dus het werd een enorme haastklus om het gebouw plus interieur in anderhalf jaar tijd af te bouwen.

Als je langs de massieve poten onder het gebouw door loopt kom je op een plein waar je de drie gekoppelde gebouwen kunt zien die tezamen de Nová Scéna vormen.

Het potengebouw van Nová Scéna is opgebouwd uit grote blokken (80 x 60 x 40 cm) rookglas, waarin ook groen Cubaans serpentijn is verwerkt. Vast een gift van oom Fidel, net als bij het cultuurgebouw Istropolis in Bratislava. Er is gekozen voor deze massieve blokken omdat die een goede geluidsisolatie zouden vormen, zodat er tijdens voorstellingen geen overlast was van het lawaai van de drukke naastgelegen weg.

De volgende keer dat je in Praag bent kun je indruk maken door te vertellen dat deze twee gebouwen op pootjes zijn ontworpen door Karel Prager. Dat vergeet je nooit meer dankzij Prager dan Praag!

Snelle feiten Nieuwe Theater
➜ Bouwjaar: 1970-1983
➜ Hoofdarchitect: Karel Prager
➜ Ontwerp glaselementen: Stanislav Libenský
➜ Design interieur: Jaroslava Zahradníková

Brutalisme is…
Meer lezen over kenmerken, materialen en geschiedenis van het brutalisme als stroming is de architectuur?
➜ Lees meer