Alyosha op de berg van Plovdiv

Alyosha is een enorm standbeeld van een Sovjet-soldaat, bovenop de Bunardjik-heuvel in Plovdiv. Het is een van de vele monumenten die in de vijftiger jaren in sociaal realistische stijl zijn opgetuigd ter ere van de bevrijders van het Rode Leger. Het is een imposant beeld: uitgevoerd in gewapend beton rijst Alyosha 11 meter – plus 6 meter met graniet bekleed voetstuk plus de hoogte van de heuvel zelf – boven Plovdiv uit. Alyosha is van verre te zien. En Alyosha heeft een prachtig uitzicht.

De wandeling naar de top van de Heuvel van de Bevrijders is de moeite waard. Je loopt over smalle onverharde paadjes, omzoomd met groen en fleurige bloemen. Je wordt vergezeld door vlinders en vogels. Alyosha verschijnt en verdwijnt en verschijnt en verdwijnt gedurende de tocht naar boven, afhankelijk van de hellingshoek, met als constante dat hij bij elke nieuwe verschijning groter is en indrukwekkender lijkt. Eenmaal op de top kijk je uit over alle binnen- en buitenwijken van Plovdiv. Bij de afdaling aan de andere kant kom je langs een soort provisorische boscafés.

• 

• 

• 

• 

Het beeld is een nogal plompe sociaal realistische weergave van een soldaat van het Rode Leger. Heel sociaal realistisch: een echte Alyosha – Skurlatov, Oekraïens verbindingsofficier van het Rode Leger – stond model voor het beeld. Bewapend met zo’n prachtig PPSH 41 pistoolmitrailleur met rond magazijn, een wapperende mantel over zijn schouders, kijkt hij uit over het net op de nazi’s veroverde Plovdiv. In de sokkel zijn bas-reliëfs te zien van Sovjet-soldaten die als helden worden onthaald of die hevig in gevecht zijn. Het beeld maakt deel uit van een paradeterrein, waar in socialistische tijden de vlaggen wapperden, soldaten salueerden en kransen werden gelegd.

Sinds 1989 is de versie van de geschiedenis die Alyosha uitdraagt niet meer van ‘deze’ tijd: de Sovjet-Unie en Alyosha werden van het ene op het andere moment van bevrijder bezetter. Nu heeft Bulgarije sowieso een wat moeizamere geschiedenis door de iets te lange flirt met de asmogendheden, die voortduurde tot het Rode Leger Bulgarije binnenviel.

De post-Sovjetbeeldenstorm laat ook Alyosha niet onberoerd, maar graniet en beton houden stand. De plannen van de autoriteiten van Plovdiv om het standbeeld op te ruimen, werden tot tweemaal toe afgeblazen. Ik weet niet hoe zwaar en ingewikkeld de bouw is geweest, maar zo’n beeld ruimen lijkt me ook geen sinecure.
In 2014 was de boodschap op de voet van het monument – ‘glorie aan het onoverwinnelijke Sovjetleger, de bevrijder’ – grotendeels verwijderd. Lange tijd werd het beeld 24/7 bewaakt om het te beschermen tegen vandalen. Het beeld zag er toen niet slechter uit dan veel andere monumenten van zijn soort in de regio. Of de bewaker net als Alyosha bewapend is met een PPSH 41 pistoolmitrailleur betwijfel ik.

Snelle feiten monument Alyosha
➜ Bouw: 1954-1957
➜ Architect: Boris Markov , Petar Tsvetkov , Nikolay Marangozov
➜ Beeldhouwers: Vasil Radoslavov, Georgi Kotsev, Ivan Topalov, Alexander Zankov, Sasho Spasov, Valcho Kadiyski, Grigor Mihov
➜ Hoogte: 11 meter