Wandelen langs socialistische architectuur van Plovdiv 2

Huizen voor Pasgeborenen en Pasgetrouwden, een bibliotheek en een bruut Jeugdcentrum

Plovdiv is een studentenstad met UNESCO-status en een aantal inwoners dat vergelijkbaar is met Utrecht. Plovdiv is de langst continu bewoonde stad van Europa. Het is er een mengelmoes van relicten uit de verschillende episodes van die lange geschiedenis: de Romeinse tijd (renbaan, theater) en Ottomaanse tijd (moskee, badhuis), een historisch centrum vol vrolijk opgeschilderde renaissance-architectuur en ook latere stijlen als jugendstil en modernisme zijn er vertegenwoordigd. Natuurlijk staat er ook veel architectuur uit socialistische tijden: stalinistische architectuur en ‘socmod’ (socialistisch modernisme). Wij liepen langs de Lotushal waar baby’s werden verwelkomd, het Huis voor Pasgetrouwden, de bibliotheek met prachtige socialistische kunst en het uiterst brutalistische voormalige Jeugdcentrum.

Lotushal en Trouwpaleis

In Bulgarije werden, net als in andere socialistische landen, fraaie trouwpaleizen gebouwd. Ook kwamen er gebouwen waar de geboorte en naamgeving van nieuwgeborenen met gepast ceremonieel en ‘socmod’ pracht en praal konden worden gevierd. Religie was onder het socialisme verdacht, want opium voor het volk. Deze paleizen voorzagen in de behoefte aan rituelen en ceremoniën bij datzelfde volk.

De Lotushal – Zala Lotos – uit 1973 maakte deel uit van het Huis van de Pasgeborene in het Dondukovapark. De zaal was volgens de architecten een metafoor voor het begin van het leven, vruchtbaarheid en de reine kindergeest. De betonnen witte bloembladeren van de lotus zaten tot voor kort onder de graffiti en waren erg verwaarloosd, nu ziet alles er spic en span uit.

Snelle feiten Lotushal (voorheen Huis van de Nieuwgeborenen)
➜ Bouw: 1973
➜ Architecten: Dimka Taneva, Maria Sapundjieva, Dragia Alexiev
➜ Dondukovapark

Het Huis van de Pasgetrouwden stamt uit 1962. Het is een twee verdiepingen hoog gebouw, heel licht door de grote ramen waarop subtiele schilderingen zijn aangebracht. Het Trouwpaleis was een waar pronkstukje met veel marmer, glimmend koper en een enorme kroonluchter in de foyer. Hier werden huwelijken voltrokken en gouden en zilveren bruiloften gevierd. Naast het paleis staat een beeld van een gelukkig jong gezin met baby in typisch Bulgaarse socialistisch realistische stijl.

Het Huis van de Pasgetrouwden (Дом на младоженците) is nog steeds in gebruik voor huwelijksvoltrekkingen, de Lotushal is sinds 2017 onderdeel van het naastgelegen Natuurhistorisch Museum. Baby’s komen er niet meer, tegenwoordig vind je er eerder dinosauriërs.

Snelle feiten Trouwpaleis (Huis van de Pasgetrouwden, Дом на младоженците)
➜ Bouw: 1962
➜ Architecten: Matei Mateev en Dimka Taneva
➜ Dondukovapark (Ul. Hristo G. Danov 34, Plovdiv)

Monumentale kunst in Nationale Bibliotheek ‘Ivan Vazov’

De Nationale Bibliotheek Ivan Vazov is een indrukwekkend gebouw waarvoor niet bepaald is bespaard op marmer en graniet. Binnen en buiten het gebouw is veel monumentale kunst te vinden. De tientallen meter lange muur naar het verhoogde terras is voorzien van een bas-reliëf van beeldhouwer Stoio Todorov, waarin literaire helden en algemene helden uit de geschiedenis van Plovdiv figureren. In de centrale hal sieren bijzondere polychrome gravures de muren, die de grote ontwikkelingen in wetenschap en techniek verbeelden. Op de tweede verdieping zijn een grote kleurrijke muurschildering en een fraai glas-in-lood te zien. Ook de ladekasten met kaartjes zijn tof. Fotograferen wordt niet op prijs gesteld maar stiekem mag het gelukkig wel.

Snelle feiten Nationale Bibliotheek ‘Ivan Vazov’
➜ Architect: Maria Mileva
➜ Bouw: 1974
➜ Adres: Ul. Avksentii Veleshki 17, Plovdiv

Bruut voormalig Jeugdcentrum

Schuin tegenover de bibliotheek is het voormalige Jeugdcentrum uit 1977. In dit complex is tegenwoordig de gemeenteraad van Plovdiv gevestigd, maar er zijn ook een atelier, een dansschool voor de jeugd en een entertainmentbedrijf. Aan de zijkant is een Corbusiaans trappenhuis in ruw rottend beton, de luchtinlaten ervoor zijn een prachtig staaltje betonkunst. Boven de hoofdingang hangt een zwaar gesloten betonnen volume de zwaartekracht te tarten, gedragen door een sierlijke deels ronde constructie van dragende balken. Dit is brutalisme op zijn best.

De trap aan de linker zijkant van het gebouw leidt naar een galerij die dé hangplek is voor de verslaafde jeugd. Een onderdoorgang leidt ons naar een binnenplaats met een wenteltrap in stoer beton die naar een galerij leidt, de entree naar de dansschool. Ook de binnenplaats is de plek voor junk en alcoholist, het is geen wonder dat een docent enige argwaan koestert als we hier rondkijken. Maar als hij door heeft dat het goed volk is, leidt hij ons heel vriendelijk het gebouw door. Want ja, hij krijgt ook niet elke dag twee brutalistische freaks uit Nederland op bezoek.

Snelle feiten Jeugdcentrum Plovdiv (Младежки дом Пловдив)
➜ Nu: gemeenteraad, jeugddanscentrum Charlie, Bling Entertainment
➜ Architect: Veselin Rakshiev
➜ Bouw: 1977
➜ Adres: Ul. Avksentii Veleshki 20, Plovdiv

Meer blogs over Plovdiv, Bulgarije