Roadtrip Bulgarije: Rilagebergte, Plovdiv en Buzludzha

We vertrekken om een uur of 13:00 vanaf Skopje Airport richting het Rilagebergte in Bulgarije met onze bij Hertz gehuurde Fiat Panda met minimotor. Ze rijdt 1 op 20, maar een berg omhoog rijden vindt ze zwaar. De wegen zijn over het algemeen prima, de meeste mensen rijden rustig en meestal langzamer dan mag. De grens tussen Noord-Macedonië en Bulgarije is een echte grens, met aan beide zijden en redelijk serieuze controle. Je maakt er beter geen grappen over het smokkelen van sigaretten of drank.

Men vindt het vreemd dat wij vliegen op Skopje en dan in een huurauto met Macedonisch kenteken naar Bulgarije rijden. Noord-Macedonië en Bulgarije zijn geen vrienden, op de Balkan vormen oud en nieuw zeer een factor van belang. Wie mag zich de roemruchte geschiedenis en de helden van het grote Macedonië van weleer toe-eigenen, toen de Hellenische invloed zich uitstrekte van Libië tot Pakistan en alles daartussen? Men is er nog lang niet uit.

Bulgarije is qua oppervlak ongeveer drie keer zo groot als Nederland en erg bergachtig. Onze wilde plannen om naar Sofia en richting Donau en Zwarte Zee te gaan hebben we al geskipt: te ambitieus. We rijden het liefst over de kleinere wegen, Google Maps is erg fan van de snelweg tussen Sofia en de Zwarte Zee en stuurt je daarover, hoe groot de omweg ook is. Gelukkig hebben we onze Freytag & Berndt (1:400.000) die ons een uitstekende dienst bewijst als routeplanner. Uiteindelijk rijden we zo’n 1200 km over de Bulgaarse en Macedonische wegen.

Klik in de balk boven de kaart op het pijltje (links) voor een overzicht van de gebouwen en objecten en de route. Klik op het vierkant rechts om de kaart in een volledig venster te openen.

Dag 1: Luchthaven Skopje – Panichishte

Al snel nadat we de grens zijn overgestoken, zien we vanuit een ooghoek een monumentachtig ding bovenop een berg. Een onbeduidend slecht onderhouden zijweggetje lijkt er naartoe te leiden, dus daar slaan we in. Niet voor niets: bovenop staat het partizanenmonument de Vlam te shinen in het licht van het gouden uur. Ik schreef er vanuit Bulgarije al een blog over.

Bij een voormalige grintfabriek zien we onze eerste GAZ, zo’n stoere retro Sovjettruck. De truck staat achter een slagboom met veel ‘verboden toegang’, maar een vriendelijk mannetje noodt ons het terrein op en hij vindt het prima dat we foto’s maken. Dat zet de toon voor ons bezoek aan Bulgarije. Deuren naar theaterzalen worden voor ons geopend, we krijgen intieme kijkjes onder motorkappen van antieke auto’s en iedereen is ons behulpzaam bij het voeden van onze fetisjen.

Er rijden nog opvallend veel auto’s uit socialistische tijden, veel meer dan ik had gedacht bij EU-land Bulgarije. Maar goed, we zijn ook behoorlijk in de periferie gebleven. Die oude auto’s worden in aantal overigens ruimschoots overtroffen door de fonkelnieuwe modellen van BMW, Audi en aanverwanten uit het duurste segment. Peperdure patserkarren voor de blije weinig.

We komen aan in het best oké-e hotel Panorama in Panichishte. Prima eten, prima kamer, prachtige ligging, maar de hoteliers zijn niet allemaal geslaagd voor hun diploma hospitality en het ontbijt de tweede dag is ruim onvoldoende.

Dag 2: Wandelen langs de Zeven Rilameren

Hotel Panorama is een prima uitvalsbasis voor dagtochten in het Rilagebergte langs de Zeven Rilameren, een natuurwonder waar men in Bulgarije trots op is, en terecht. De eerste ochtend vertrekken we al vroeg richting de stoeltjeslift (zoek op ‘Seven Rila Lakes Lift-Bottom Station’ voor de navigatie, of rijd gewoon tot het einde van het dal) die ons meditatief langzaam in een minuut of twintig van 1585 naar 2100 meter hoogte brengt. De wandeling langs de Zeven Meren is erg mooi, maar het is wel een uitje voor het hele gezin. Je loopt het eerste deel bijna in een optocht, en dan waren wij er op een doordeweekse dag buiten het seizoen. Als ik het nog eens zou doen, zou ik het berghotel nemen waar de lift boven aankomt, om dan lekker vroeg voor de troepen uit het hele gebied voor mezelf te hebben. En dan zou ik ook meer dagen willen lopen, van hut naar hut. Het is er mooi genoeg voor.

Dag 3: Naar Koprivshtitsa, een antiek houten dorp

De volgende dag vertrekken we met enigszins stramme leden naar Koprivshtitsa, een stadje van nog geen 2000 inwoners, gebouwd in de Bulgaarse renaissancestijl van de 19de eeuw, die je ook in bijvoorbeeld Plovdiv ziet.

Onderweg komen we door WC-papierhoofdstad Belovo, waar een grote papierfabriek staat en balen toiletpapier en keukenrollen hoog staan opgetast voor de straatverkoop. We hebben een korte stop in Pazardzjik voor een lunch en om wat rond te kijken. Het is een aardig stadje. Het stadhuis, voormalig hoofdkantoor van de Communistische Partij, is een hoog gebouw met een gevel met reliëf, alsof er allemaal betonnen schrootjes tegenaan zijn gespijkerd. Rond het centrale plein staat een hoop socmod architectuur: theater, museum, jeugdcentrum. We krijgen heel lief een rondleiding in het jeugdcentrum, een bont opgeschilderd theater met een interieur met mozaïeken met kamerplanten ervoor en veel houtsnijwerk. Daar zijn ze dol op in Bulgarije.

Parkeren in Bulgarije en Noord-Macedonië
Parkeren in de steden van Bulgarije en Noord-Macedonië gaat per sms. Met een buitenlands telefoonnummer kun je daar geen gebruik van maken. Je moet een parkeerkaart zien te bemachtigen bij parkeerbeambten of winkels die zich daar zo op het oog volstrekt niet voor lenen. Je koopt een kaart voor een bepaald aantal uren en je vinkt de start- en eindtijd erop aan. Je legt de kaart op het dashboard. Hoe de officiële uitleg is weet ik niet, maar wij werden telkens fijn geholpen als we iemand vroegen wat we moesten doen.

Onze overnachtingsplaats Koprivshtitsa is een soort Orvelte, een museumdorp, maar dan veel echter. Er wonen echte mensen en er zijn net buiten de toeristenenpaden ook veel slecht onderhouden en vervallen huizen te zien. Er wordt nog veel op hout gestookt en gekookt getuige de stapels haardhout die her en der liggen opgetast. Het stadje is duidelijk ingesteld op toeristen, er zijn behoorlijk veel restaurants, toeristenshops en musea, maar zo buiten het seizoen is het er redelijk doods. De huizen in renaissancestijl zijn vaak vrolijk opgeschilderd. Er is veel hout in verwerkt, vaak ook met overschragende bovenverdiepingen en balkons, gesteund door houten dragers. De daken zijn belegd met gestapelde dakpannetjes en getooid met opvallend schoorstenen.

Dag 4: Via Buzludzha Monument naar rozenstad Kazanlak

We rijden door de Vallei van de Thraciërs richting Kazanlak. Deze regio staat bekend om zijn etherische olie-industrie van onder meer rozen en lavendel, de geschiedenis gaat terug tot de vijfde eeuw voor Christus, toen de Thraciërs hier hun koningen begroeven in grafheuvels en -tombes die zich qua rijkdom kunnen meten met de piramides van Egypte. Sommige piramides dan.

In Sopot komen we in een motorevent terecht. De stad is vergeven van de bikers die een soepele omgang hebben met de verkeersregels. Geen jongens om ruzie mee te krijgen. In Sopot zijn nog opvallend veel relicten uit socialistische tijden te vinden: socmod sport- en kulturpalasten en mozaïeken en andere publieke kunstwerken. Bij Tyrnicheni komen we langs een partizanenmonument met een nieuwe betonvloer ervoor waarvan de functie onduidelijk is. Een mislukte bezinepomp? De Russisch orthodoxe kerk van Sjipka is zo’n typisch protserige suikertaartkerk met gouden uienkoepels. Ze trekt veel publiek en er is een marktje bij waar mokken worden verkocht met Poetin, Hitler en Stalin erop en T-shirts met kalashnikovs. Bijzonder…

Belangrijkste reisdoel van de dag is het Buzludhza Monument. Het is echt een fantastisch ding! Lees mijn eerdere blog er maar op na.

We overnachten in Kazanlak, de rozenstad, maar door de regen zien we weinig van dit stadje.

Dag 5 en 6: Op weg naar bruisend Plovdiv

We rijden over stijle bergweggetjes richting Plovdiv, de Panda 1.2 moet weer behoorlijk haar best doen. Bovenop de berg staat een partizanenmonument met Bulgaarse ster en hamer en sikkel. Uiteraard spotten we ook weer een aantal fraaie retro-trucks uit de CCCP. Waar je in Moldavië veel tankmonumenten ziet ter ere van de ‘bevrijders’ van het Rode Leger, zien we in Bulgarije meerdere vliegtuigmonumenten, bijvoorbeeld van een MiG-21 in Zelenikovo. Best idioot, zo’n dorpje met zo’n veel te grote straaljager op een iets te prominente plek.

We zijn vroeg in de middag in Plovdiv en lunchen met een Noors-Amerikaans stel dat we tijdens de wandeling in het Rilagebergte hebben ontmoet. Leuk! En wat een fijne stad is Plovdiv toch. Sinds 2014, de laatste keer dat ik er was, zijn er veel terrassen en leuke bars en eettentjes bijgekomen in het oude centrum, Kapana. De Romeinse overblijfselen blijven ook verbluffend met een goed bewaard Romeins theater en een paardenrenbaan waar nog een deel van over is. Als je beginners wilt introduceren in de Balkan, of desnoods het Oostblok, dan is Plovdiv een goede keuze. Handen-en-voetenwerk – of Google Translate is hier niet nodig, je kunt er prima eten, van carni tot herbi en vegan, er zijn musea en allerlei plekken waar toeristen dol op zijn. En als je dat allemaal gezien hebt, waag je dan eens voorzichtig aan een tour langs socialistische architectuur en design. Hier mijn tips.

Dag 7: Blagoëvgrad: eighties socmod

We laten Plovdiv achter ons en vertrekken naar Blagoëvgrad, de laatste stop in Bulgarije. Blagoëvgrad is een studentenstad met zo’n 70.000 inwoners. Waar Titograd, Stalingrad en Leningrad hun naam veranderden in Podgorica, Volgograd en Sint Petersbrug heet Blagoëvgrad nog steeds naar een van de grondleggers van de Communistische Partij van Bulgarije. En waar startte die partij? Op de top van Buzludzha waar nu het Buzludzha Monument staat.

Vanuit de vallei waarin Plovidv ligt rijden de bergen in, dit keer langs de zuidkant van het Rilagebergte. We rijden om het grote Batakstuwmeer heen en stoppen in Batak bij het pleintje met een vliegtuigmonument, waar we erachter komen dat we een half uur geleden in Peshtera langs het museum Cars of socialism zijn gekomen. Onze liefde voor auto’s uit die periode is groot, maar wordt iets te krap om terug te rijden, het museum te bezoeken en dan nog het hele eind naar Skopje te rijden. Batak heeft een plein met genoeg verfijnde socmod architectuur om een korte stop te rechtvaardigen. Hoger in het berggebied zie je meer moskeeën en vrouwen met hoofddoeken. Het is een mooi ruig berggebied, maar je ziet ook dat het hier armer is.

In Blagoëvgrad vind je rond het netjes opgeknapte fonteinplein Georgi Izmirliev-Makedonche het uit de tachtiger jaren stammende dramatheater Nikola Vaptsarov, het Stadhuis en de Amerikaanse Universiteit. In de Amerikaanse Universiteit is in de hal een groot mozaïek te zien. Ook in het Dramatheater vind je er een. Dit theater is een designtrip naar de tachtiger jaren. De kroonluchters, het houtsnijwerk, de lambrizeringen, de kunstwerken: ze zijn origineel en fantastisch. We spreken de tweede artistieke man van het theater, die ons trots de theaterzaal laat zien, waar hard wordt gewerkt aan de opbouw voor een nieuwe voorstelling. Hij heeft niet zo veel met het interieur in typisch Bulgaarse socialist chic, maar het mozaïek vindt hij tof. Met theaters in de andere Balkanlanden wordt samengewerkt aan een internationaal programma om elkaars stukken te laten zien en de weg naar culturele verbroedering in te slaan.

De volgende ochtend ontbijten we in een hip tentje dat wordt gerund door een Amerikaans sprekende vrouw. We spreken er een Russische jongeman op een motor die in Sofia woont en hier heeft gestudeerd. Zijn eveneens Russische vriendin studeert in Blagoëvgrad, wat erg lastig is want haar beurs vanuit Rusland komt niet aan door de sancties. Hijzelf werkt in Bulgarije en heeft nog geen financiële problemen. Hij is niet bepaald een Poetinfan en de enige reden om zijn Russische paspoort niet op te geven is dat dan 50% van de waarde van de onroerende goederen van de familie in Rusland naar Poetin gaat, of althans: de Russische overheid. Problemski alom… Hij wordt gebeld, vanuit Rusland: de mobilisatie is begonnen! Grote en kleine geschiedenis ontmoeten elkaar in het heden.

We wensen hem veel sterkte en vertrekken richting Skopje. We achtervolgen een knaloranje Moskvich die uiterst traag een wijk vol panelki – Plattenbau – inrijdt. En ja, hij stopt. De eigenaar vindt een foto geen enkel probleem, trots opent hij de motorkap.

Dag 8 en 9: Terug naar Skopje en wandelen door de Matkakloof

Laat in de middag zijn we weer in Skopje. In april was ik ook al in Skopje en daar heb ik uitgebreid over geblogd en niet zoveel aan toe te voegen. Maar dit keer heb ik dan ook eindelijk gewandeld in de Matkakloof op een half uur rijden van Skopje. Het is een toeristische trekpleister voor dagtrippers vanuit Skopje, maar er staan ook bussen uit Bosnië en Bulgarije. Je kunt er bootjes en kano’s huren om kilometers door de canyon te varen over het stuwmeer en een grot te bezoeken.

Je kunt ook een kilometer of 6 langs de rand van de kloof lopen over een bergachtig pad met een hekje dat lijkt te stammen uit Joegoslavische tijden en niet overal even stevig oogt. Mooie uitzichten, mooie bergen, mooie natuur, het is een prima laatste dag zo. ’s Avonds eten we bij het erg fijne en lekkere restaurant Kantina en de volgende ochtend rijden we al heel vroeg richting Skopje Luchthaven. Midden op de snelweg staat plots een zwerfhond in wolfachtige pose. Joris weet hem net te ontwijken, de auto wordt zonder een krasje ingeleverd.

Meer blogs over Skopje