Romans en thrillers

Moedermelk
Nora Ikstena
➜ 214 pagina’s
➜ 2023
➜ Uitgever: Koppernik
➜ ISBN: 9789083323909
➜ €24
➜ ★★★★★
Krachtige indringende roman over de heftige geschiedenis van Letland tijdens de Sovjetbezetting van 1945 tot de val van de Muur. Het perspectief wisselt elk hoofdstuk van moeder naar dochter. De moeder, een vruchtbaarheidsspecialist, wordt door het regime gestraft nadat ze opkomt voor een misbruikende echtgenoot. Ze is getraumatiseerd door wat haar man en familie is aangedaan door de bezetters. Haar weigering om haar dochter borstvoeding te geven staat symbool voor de psychologische schade door politieke onderdrukking. Dat komt duidelijker tot uiting in de Engelse titel van de roman: Soviet Milk.
Moeder heeft de moed opgegeven en rookt, drinkt en werkt zich door haar trauma’s heen. Dochter is meer moeder voor haar moeder dan moeder is voor haar dochter. Het is zware kost, maar heerlijk opgediend in strakke beeldende zinnen en treffende metaforen, zoals die van hamster Bambi die zijn kind opeet: ‘om hem van de kooi te redden’, aldus moeder. Tegen de tijd dat de Sovjetkooi verdwijnt, is moeder niet meer te redden.

Empusion
Olga Tokarczuk 
➜ 376 pagina’s
➜ 2023
➜ Uitgever: De Geus
➜ ISBN: 9789044548655
➜ ★★★★★
‘Empusion’ is net als haar eerdere romans fantastisch. Tokarczuk heeft een geheel eigen zeer zintuigelijke stijl die ertoe bijdraagt dat je een verhaal niet alleen leest, maar ook ervaart. De natuur speelt ook dit keer weer een belangrijke rol. De herfst komt in al haar gedaanten – geuren, kleuren, texturen, substanties – voorbij en ook in dit boek komt gelukkig het prachtige woord ‘zwamvlok’ geregeld terug. Het is geen eenvoudige kost, de zinnen zijn lang en er worden woorden gebruikt waar je gegarandeerd nog nooit van hebt gehoord. Een vrij willekeurig voorbeeld: ‘Frommer had een droge, blaffende hoest. Die klanken verspreidden zich cascaderend door het gebouw, alsof iemand uit een halssnoer gerukte kralen op de vloer gooide: eerst vulden ze de gang en vervolgens verplaatsten ze zich over het trappenhuis naar beneden, naar de salon, en naar boven, naar de zoldering.’ Als je van zulke zinnen houdt dan kom je in dit boek helemaal aan je trekken.

Die hoest komt niet toevallig voorbij: het verhaal speelt zich af in 1913 in het Pruisische kuuroord in Görbersdorf, dat nu in Polen ligt en Sokołowsko heet. De TBC-patiënten hebben een dagtaak aan het kuren en in de tijd die overblijft wandelen ze en discussiëren ze, bijvoorbeeld over de inferioriteit van de vrouw. Maar dat is niet alles, het is een ‘natuurkundig griezelverhaal’ – de ondertitel – dus er gebeuren rare nare dingen. Ook is er een ‘queery’ component. Het vertelperspectief is zo bizar dat ik er verder niks over probeer te zeggen. Lees met al je zintuigen, en oordeel zelf.

Bij het ontstaan van de wereld
Drago Jančar
➜ 240 pagina’s
➜ 2023
➜ Uitgever: Querido
➜ ISBN: 9789021470795
➜ €24
➜ ★★★★
Deze romantische historische roman speelt in het Joegoslavië van net na de Tweede Wereldoorlog, waar onder Tito het katholicisme meer en meer wordt vervangen door de socialistische droom. Klein en precies geschreven, invoelend, teder en gruwelijk tegelijk.

Het dossier
Anya Niewierray 
➜ 400 pagina’s
➜ 2023
➜ Uitgever: Luitingh-Sijthoff
➜ ISBN: 9789021042503
➜ €15
➜ ★★★
Een DDR/Stasi-thriller met als hoofdpersoon Josta Bresse, een Ossi en kunstenares die tegenwoordig in Zuid-Limburg woont. Alleen, sinds haar man is overleden. Startpunt van alle spannende verwikkelingen is het moment dat Josta thuis wakker wordt en 10 dagen kwijt is. Ze heeft een onverklaarbaar litteken; er is een nier verwijderd. Ze is als kunstenaar in de DDR betrokken geweest bij het vervalsen van schilderijen. Deze hele heftige foute geschiedenis komt ineens weer angstig dichtbij. Het boek eindigt met een hoop ge-piefpafpoef en een slap romantisch plot, maar het is verder een lekker spannende thriller met een aardig vleugje DDR.

Schuilplaats voor andere tijden
Georgi Gospodinov
➜ 336 pagina’s
➜ Maart 2022
➜ Uitgever: Ambo | Anthos
➜ ISBN: 9789026356445
➜ €25
➜ ★★★★
‘Schuilplaats voor andere tijden’ is een bijzondere roman over vergeten en staat vol mooie gedachten, filosofische bespiegelingen en fraaie zinnen. De ik-persoon en verteller zet samen met zijn alter ego (?) Gaustin een netwerk op van zorgcentra voor alzheimerpatiënten. Op elke verdieping ervan wordt een andere periode uit de levens van de bewoners nagebouwd en nagespeeld om het geheugen van de patiënten te stimuleren. Een verdieping kan bijvoorbeeld bestaan uit een compleet nagebouwd Bulgaars Plattenbau-appartement uit de socialistische jaren zestig, met alle meubels, kleren, sigaretten en kranten die daarbij horen, en het bijpassende nieuws en de bijpassende tv-programma’s.

Lees mijn blog

De glazen tuin
Tatiana Ţîbuleac
➜ 234 pagina’s
➜ 2023
➜ Uitgever: Pegasus Literair
➜ ISBN: 9789061434948
➜ €25
➜ ★★★★
‘De glazen tuin’ is het verhaal van het weesmeisje Lastotsjka, dat wordt geadopteerd door Tamara Pavlovna, die in de Moldavische hoofdstad Chisinau haar geld verdient met het verzamelen van lege flessen. Daar moet de kleine Lastotsjka haar bij helpen. Haar adoptiemoeder leert haar Russisch, en dat gaat niet zonder slag of stoot: ‘Het Russisch was een eeuwig gefronst gezicht geworden. Mooi, onwerelds mooi, maar wreed. Als de taal me toelachte, bloeiden zelfs de doornen om me heen.  Maar wanneer ik een fout maakte… Dan veranderde mijn sneeuwkoningin in het meisje uit het tehuis met wie ik om de kaasbroodjes knokte.‘

Lees mijn blog

Jaag je ploeg over de botten van de doden
Olga Tokarczuk 
➜ 304 pagina’s
➜ 2021
➜ Uitgever: De Geus
➜ ISBN: 9789044545524
➜ ★★★★
Thrillerachtige duistere roman die speelt in een klein Pools dorpje aan de grens met Tsjechië. Janina Duszejko leeft er een rustig en teruggetrokken leven, tot een buurman op vreemde wijze overlijdt. Dat is niet de enige dode waar het suffe dorpje mee wordt geconfronteerd. Ook andere leden van de jagersclub komen aan hun einde. Janina is een wappie après le lettre, zit diep in de astrologie en is meer liefhebber van dieren dan van mensen. Wat een goede schrijver is Tokarczuk!

De wereld is niet stuk te krijgen
Maxim Osipov
➜ 380 pagina’s
➜ Februari 2021
➜ Uitgever: Van Oorschot B.V.
➜ ISBN: 9789028223097
➜ ★★★★
Ik las in een recensie van De wereld is niet stuk te krijgen van Maxim Osipov in NRC de volgende bijzondere quote: ‘In Rusland verandert in vijf jaar veel, maar in tweehonderd jaar niets.’ Dat was voor mij reden het boek direct te bestellen.

Lees mijn blog

Herkomst
Saša Stanišic
➜ 368 pagina’s
➜ oktober 2020
➜ Uitgever: Ambo|Anthos
➜ ISBN: 9789026352041
➜ ★★★★★

‘Herkomst’ van Saša Stanišic vind ik de mooiste van de drie. Erg knap hoe hij de zware kost licht weet op te dienen in heerlijk sappig proza. Stanišic beschrijft zijn eigen geschiedenis waarin hij opgroeit als Titogezinde Joegoslaaf en, net twaalf, een Bosniak blijkt te zijn als de oorlog in Joegoslavië uitbreekt. De familie ontvlucht Višegrad – de stad van ‘De brug over de Drina’, het boek van Ivo Andric waar ook geregeld aan wordt gerefereerd – en bouwt zo goed en zo kwaad als het kan een nieuw leven op in Duitsland. Een leven dat prachtig wordt beschreven en wordt afgewisseld met reisjes naar de oude Heimat, waar alles anders is maar sommige dingen toch ook hetzelfde zijn gebleven. Stanišic’ demente moeder speelt een belangrijke rol in het boek en haar dementie zorgt ervoor dat juist de Joegoslavische verhalen voor haar helderder zijn dan de verhalen over de oorlogsellende en het heden.

Met ‘Herkomst’ won Saša Stanišic de Deutscher Buchpreis 2019. Zoals de uitgever het stelt: ‘Herkomst’ is een meesterwerk, waarin één familie symbool staat voor een van de roerigste perioden uit de naoorlogse geschiedenis. En zoals ik het stel: lees dit boek!

Oer en andere tijden 
Olga Tokarczuk 
➜ 240 pagina’s
➜ 2020
➜ Uitgever: Van Oorschot B.V.
➜ ISBN: 9789044544640
➜ ★★★
Een ​​familiesaga over drie generaties in een dorpje in Polen, magisch realistisch opgediend: de natuur en in het bijzonder de paddenstoelen en hun geheime leven – de zwamvlok – spelen ook een rol. Het dorpje ontkomt niet aan de keiharde werkelijkheid van de Europese oorlogen met al hun ellende en alle keuzes tussen goed en kwaad. Olga Tokarczuk schrijft alsof ze schildert.

De reparatie van de wereld
Slobodan Šnajder
➜ 480 pagina’s
➜ november 2020
➜ Uitgever: Wereldbibliotheek
➜ ISBN: 9789028450462
➜ ★★★★
‘De reparatie van de wereld’ is een familie-epos dat start in de achttiende eeuw, waarin voorzaat en stamvader van de hoofdpersoon Georg Kempf op uitnodiging van de keizerin met een groep medereizigers per vlot de Donau afzakt naar Transsylvanië om het hongerende Duitsland te ontvluchten. Transsylvanië blijkt Slavonië te zijn, een regio in het huidige Kroatië, gelegen in de oksel van de Donau. Daar wordt Kempf in 1919 geboren. Een Volksduitser dus, maar van die wortels is hij zich pas echt bewust als er de oorlog uitbreekt.

Lees het complete blog

Balkan blues – over de reis die ik maakte met mijn vader
Nils Elzenga
➜ 192 pagina’s
➜ april 2020
➜ Uitgever: Signatuur
➜ ISBN: 9789056726447
➜ ★★★
Balkan blues van Nils Elzenga is de beschrijving van een reis door Bosnië-Herzegovina van een vader met zijn zoon. De Balkan speelt geen hoofdrol, de relatie vader-zoon wel. Het is een lekker geschreven boek. Ik krijg veel zin een soortgelijke reis te maken met mijn vader.

Nils en zijn vader komen naarmate de reis vordert nader tot elkaar (niet echt een spoiler denk ik) en hij leert mede daardoor ook zijn moeder postuum – ze stierf toen Nils 17 was – steeds beter kennen. Soms grappig, soms ontroerend in de onkunde van de twee mannen om zich bloot te geven. Een prima boek voor even tussendoor.

Moskva: de eerste moord was slechts een waarschuwing
Jack Grimwood
➜ 463 pagina’s
➜ 2018
➜ Uitgever: Ambo Anthos
➜ ISBN: 9789026345524
➜ ★★★★
Lekker spannende thriller die speelt in het Moskou van de tachtiger jaren. Koude Oorlog. Lekker geschreven maar het is wel een hoop gedoe allemaal. Waarmee ik bedoel: vergezocht, onwaarschijnlijk. Dat mag, zeker omdat je wel lekker wordt meegezogen in het verhaal. ‘Nog beter dan Kind 44 van Tom Rob Smith’ staat er op de cover. Ik vind van niet.

Stasi wolf
David Young
➜ 400 pagina’s
➜ 2017
➜ Uitgever: Zaffre
➜ ISBN: 978178555760686
➜ ★★★
Lekkere DDR-thriller, spelend in de zeventiger jaren in Berlin, Hauptstadt der DDR. Twee vermoorde kinderen in een land waar geen misdaad voorkomt.

Het achtste leven (voor Brilka)
Nino Haratischwili
➜ 1275 pagina’s
➜ Januari 2017
➜ Uitgever: Atlas Contact
➜ ISBN: 9789025451783
➜ ★★★★★
Een dubbeldik familie-epos waarin je wordt meegezogen in de woelige geschiedenis van Georgië sinds 1900. Van de inname van Georgië door de Sovjets tot het uiteenvallen van de Sovjet-Unie en de puinhoop daarna. De familie Eristavi heeft in Sovjettijd een bevoorrechte positie, met een hoge militair in haar gelederen en dankzij Beria, de baas van de geheime dienst, en net als Stalin Georgiër. Als de Sovjet-Unie uit elkaar valt, stort ook die wereld in. Ongelooflijk knap hoe mooi en precies Haratischwili schrijft. Elk hoofdstuk vanuit het perspectief van een ander lid van de familie Eristavi. Ook heeft het boek soms iets magisch, sprookjesachtig haast, om daarna weer over te gaan tot een hyperrealisme.

Ons soort mensen
Juli Zeh
➜ 670 pagina’s
➜ 2016
➜ Uitgever: Ambo Anthos
➜ ISBN: 9789026334665
➜ ★★★★
Het idyllisch gelegen dorpje Unterleuten in voormalig Oost-Duitsland heeft bewoners van zeer divers pluimage. Import – een bioloog en zijn vriendin, een paardenmeisje en haar game developer – en oudgedienden, die al dan niet ‘fout in de DDR’ waren. Het is kneuterigheid troef. Het dorpscafé en verenigingsgebouw zijn belangrijk, en het is belangrijk wat men van elkaar vindt. Tegen de achtergrond van de komst van een windmolenpark en de bescherming van een kolonie kemphanen, komen de bewoners van het dorp meer en meer tegenover elkaar te staan. Zeh schrijft lekker en weet de verschillende perspectieven en karakters van de bewoners feilloos neer te zetten. Alle gebeurtenissen culmineren in een meesterlijk plot.

Meisje niemand
Tomek Tryzna
➜ 538 pagina’s
➜ 2015
➜ Uitgever: De Geus
➜ ISBN: 9789462371453
➜ ★★★
Meisje Niemand vertelt het verhaal van Marysia die van het Poolse platteland verhuist naar een appartement in de stad. Aansluiting krijgen is lastig. Stoere muzikante Kasia wordt haar vriendin, later ook Ewa. Maar gezellig wordt het niet, met de dames onderling.

Het onmetelijke mausoleum
Mircea Cărtărescu
➜ 624 pagina’s
➜ 2015
➜ Uitgever: Bezige Bij
➜ ISBN: 9789023491996
➜ ★★★
Het onmetelijke mausoleum is het derde deel van Cărtărescu’s Orbitor-trilogie. De eerste twee delen heb ik niet gelezen, maar schijnen nog meer metaforische uitweidingen en gedachtespinsels te bevatten, ofwel: nog onleesbaarder te zijn. Cărtărescu schrijft hardcore literatuur, razend knap geschreven met een zeer hoge dichtheid aan totaal onbekende – niet bestaande? – woorden, in zeer verschillende stijlen en met lang uitgesponnen hallucinogene uitstapjes die soms een heel hoofdstuk beslaan vooraleer je in het verhaal van A naar B gaat

Lees mijn blog

Rummelplatz (kermis)
Werner Bräunig
➜ 638 pagina’s
➜ 2014
➜ Uitgever: Lebowksi
➜ ISBN: 9789048819263
➜ DDR, 1949-1953
➜ ★★★
In de beginjaren van de DDR wordt in het fictieve dorpje Bermsthal uranium gedolven voor het atoomprogramma van de Sovjet-Unie. Het is zwaar werk, levensgevaarlijk, maar betaalt ook goed, dus er komen allemaal rare types naar Bermsthal om in de mijn te werken. Buiten werktijd om wordt er stevig gezopen en gefeest in de kroeg en op de Rummelplatz: de kermis. Er wordt gedetailleerd verslag gedaan van het werk in de mijn en de onderlinge spanningen die onder de grond ontstaan en meestal boven de grond tot uiting komen. Rummelplatz wordt ‘sleutelroman’ en ‘hoogtepunt in de naoorlogse literatuur’ genoemd. Ik vond het redelijk moeizaam en ook een tikkeltje saai. De cover in socialistisch realistische stijl misstaat in ieder geval niet op de leestafel.

Verdwenen grenzen
Stefan Popa
➜ 454 pagina’s
➜ 2014
➜ Uitgever: Link
➜ ISBN: 9789462321137
➜ Roemenië, jaren tachtig

Kinderen van Brezjnev
Sana Valiulina
➜ 504 pagina’s
➜ 2014
➜ Uitgever: Prometheus
➜ ISBN: 9789044626407
➜ Sovjet-Unie, Brezjnev (1964-1982), uiteenvallen Sovjet-Unie

Plan B
Simon Urban
➜ 442 pagina’s
➜ 2014
➜ Uitgever: Signatuur
➜ ISBN: 9789056724870
➜ DDR, 2011, fictief
➜ ★★
Leuk idee voor een thrillerachtige roman: ‘Stel je een wereld voor waarin de Berlijnse Muur niet is gevallen’. We spreken (schrijven) het jaar 2011. Ook dan is de DDR bijna bankroet. Daarom wordt er toenadering gezocht tot de Bondsrepubliek voor een energiedeal. Een moord zet de in de gang gezette toenadering op het spel. Het is een mooi idee en Urban gaat zich helemaal te buiten in zijn fantasie over de DDR anno nu. Ik ben er niet doorheen gekomen. Daarvoor vind ik de stijl te wijdlopig en schreeuwerig.

Verpletterde schoonheid
Bohumil Hrabal
➜ 400 pagina’s
➜ 2013
➜ Uitgever: Prometheus
➜ ISBN: 9789044625325
➜ ★★★★

Hrabal is een van de grootste schrijvers die Tsjechië heeft voortgebracht. Hij schrijft wonderschoon. Zijn observaties zijn liefdevol en teer. Soms ontsporen zijn hersenspinsels in surrealistische uitweidingen. Deze bundel omvat drie romans: Zwaarbewaakte treinen, Ik heb de koning van Engeland bediend en Al te luide eenzaamheid. Een mooie kennismaking met het werk van Hrabal.

De poppenspeler – Moskou noir I
Camilla Grebe & Paul Leander-Engström
➜ 354 pagina’s
➜ 2013
➜ Uitgever: Anthos
➜ ISBN: 9789041423900
➜ ★★★★
Literaire thriller – eerste deel van de Moskou noir trilogie – die speelt in het Moskou van de jaren negentig, ten tijde van wildwestkapitalisme en opbouw van een enigszins functionerende financiële markt. Een van de schrijvers was zelf als expat werkzaam in de financiële wereld van Moskou, en dat merk je. Een rare wereld met veel geld en geweld. Oligarchen, politici met dubbele belangen, het komt allemaal voorbij in deze spannende thriller.

Simpele story’s – roman in 29 vertellingen
Ingo Schulze
➜ 304 pagina’s
➜ Januari 2012
➜ Uitgever: Ambo|Anthos
➜ ISBN: 9781447219446
➜ €12
➜ ★★★
Ingo Schulze is de Duitse meester van het kleine verhaal waar het grote verhaal in doorschemert. In 29 prachtige miniatuurtjes beschrijft hij met veel gevoel voor detail de beslommeringen van de bewoners van Altenburg in de voormalige DDR, die zich kort na de Wende geconfronteerd zien met enorme veranderingen. Soms zijdelings, soms als hoofdthema komen die verandeingen in de verhalen terug: de Treuhandanstalt, gelazer over eigendom, werkloosheid door bedrijven die worden gesloten omdat ze niet meekunnen in de westerse vaart der volkeren, ‘Besserwessies’ die je voorschrijven hoe het moet in een markteconomie. Schulze maakte in dit fraai tijdsdocument invoelbaar hoe ingrijpend de Wende was voor het dagelijks leven van heel veel mensen.

Het leven van een onbekende man
Andreï Makine
➜ 249 pagina’s
➜ 2012
➜ Uitgever: De Geus
➜ ISBN: 9789044515695
➜ ★★★★
Een enigszins mislukte en verbitterde schrijver keert na twintig jaar vanuit Parijs terug naar de Sovjet-Unie, dat inmiddels niet meer bestaat. Net als Leningrad, dat nu weer Sint Petersburg heet. Hij vindt een oude vlam terug, die al helemaal gewend is aan het nieuwe leven in het nieuwe Rusland, waar een idiote vorm van hyperkapitalisme hoogtij viert. De viering van het driehonderdjarig bestaan van Sint Petersburg doet hem van de ene in de andere verbazing vallen.
Hij ontmoet een onbekende man, die zijn levensverhaal met hem deelt: de blokkade van Leningrad, oorlog, de goelag, de destalinisatie. Diens verhaal maakt een onomkeerbare indruk de schrijver.

Het paradijs: opgroeien na de val van de muur
Andrea Hanna Hünniger
➜ 221 pagina’s
➜ 2011
➜ Uitgever: Atlas Contact
➜ ISBN: 9789045021782
➜ ★★★
➜ DDR, Wende, coming to age
Hünniger is vijf jaar als de Muur valt. Ze kent de DDR alleen nog uit de verhalen van anderen. Ze groeit op in Weimar; haar ouders hebben grote moeite om aan te haken bij het nieuwe leven, onder een nieuwe regime en met een nieuwe realiteit. Maar de oude waart ook nog rond, als een geest. Alcoholisme, zelfmoord, depressie: het zijn harde tijden om op te groeien.

De grijze stroom
Gabriele Stötzer
➜ 152 pagina’s
➜ 2012
➜ Uitgever: Gheringbooks
➜ ISBN: 9789078839149
➜ ★★★
➜ DDR, Wende, de Muur, Republikflucht
Verhaal over het leven van alledag van een DDR-vrouw tot het moment dat ze redelijk spontaan deelgenoot wordt in een Republikflucht. Eenmaal in de Bondsrepubliek is lang niet alles koek en ei. Er is zowaar heimwee naar de DDR; het is hoe dan ook niet eenvoudig te aarden.

Over het doppen van bonen
Wiesław Myśliwski
➜ 383 pagina’s
➜ 2011
➜ Uitgever: Querido
➜ ISBN: 9789021439549
➜ ★★★★★

De beheerder van een vakantieparkje krijgt bezoek van iemand die bonen verkoopt. Samen beginnen ze met het doppen van de bonen. Tijdens het doppen vertelt de beheerder zijn levensverhaal in een lange monoloog. De geschiedenis van Polen, van oorlog tot communistische tijd, wordt vertaald naar de levens van de beheerder, zijn familie en andere dorpsbewoners. Zware verhalen die licht worden opgediend. Het is alsof Myśliwski in een lange stream of consciousness het hele verhaal, vrij associërend, heeft ingesproken – wellicht zelfs tijdens het doppen van bonen – en vervolgens integraal op papier heeft gezet. Een prachtig verhaal om je helemaal in onder te dompelen.

De werkplaats van de duivel
Jáchym Topol
➜ 187 pagina’s
➜ 2010
➜ Uitgever: Ambo Anthos
➜ ISBN: 9789041415530
➜ ★★★
➜ Tsjechië, Theresiendstadt, Wit-Rusland, oorlogstoerisme
Een vreemd boek dat begint in een verloederd Theresienstadt. Een paar mensen zijn bezig om de tragische geschiedenis van de stad – concentratiekamp tijdens WOII – te gelde maken: horrortoerisme. Wit-Rusland wil hen naar Wit-Rusland halen, om ook in deze ‘werkplaats van de duivel’ het horrortoerisme groot te maken. Een bizar boek, een bizar thema, heftig, maar het werkt wel.

De mens is een grote fazant
Herta Müller
➜ 123 pagina’s
➜ 2010
➜ Uitgever: De Geus
➜ ISBN: 9789044517408
➜ ★★★★

Hartedier
Herta Müller
➜ 216 pagina’s
➜ 2009
➜ Uitgever: De Geus
➜ ISBN: 9789044516548
➜ ★★★★

De wereld is groot en overal loert redding
Ilija Trojanow
➜ 285 pagina’s
➜ 2009
➜ Uitgever: de Geus
➜ ISBN: 9789044514643
➜ ★★★★

Een bijzonder verhaal over een gezin dat communistisch Bulgarije ontvlucht en in een vluchtelingenkamp in Italië terechtkomt. Niet bepaald de redding waarop je had gehoopt. Het is meer overleven dan leven, de onzekerheid knaagt, de ongewenstheid ook. Het boek bevat tal van prachtige grappige observaties over het leven, het bestaan als vluchteling en de ongemakkelijke omgang met ‘de vluchteling’: “Asiel, een onschendbaar toevluchtsoord, is de laatste hoop voor degenen die elk uitzicht op gerechtigheid hebben verloren. Asiel houdt vooral de boodschap in dat er nog een leven is na de nederlaag.” Sommige delen lezen haast als een Balkansprookje. Trojanow weet hoe hij een verhaal moet vertellen, maar hij is niet bepaald geneigd het de lezer makkelijk te maken.

De laatste liefde van de president
Andrej Koerkov
➜ 512 pagina’s
➜ September 2008
➜ Uitgever: Nieuw Amsterdam
➜ ISBN: 9789046804261
➜ €30
➜ ★★★★
Toen de invasie begon, was ik aan het lezen in ‘De laatste liefde van de president’ van Andrej Koerkov, een van de belangrijkste Oekraïense schrijvers van het moment. Dat was een tamelijk bevreemdende ervaring. Het boek vertelt het verhaal van Sergej Boenin, die in de jaren 2010 president is van Oekraïne, ofwel Corruptistan. Ook Poetin komt in het boek voor. Ze nemen in 2013 een ijsbad in het openluchtzwembad op de Mussenbergen in Moskou, waar hoogwaardigheidsbekleders van over de hele wereld bijeenkomen om het vierhonderdjarig bestaan van de Romanov-dynastie te vieren. In dat jaar werd ook 400 jaar Nederlands-Russische vriendschap gevierd, die een stevige knauw opliep. 

Lees het complete blog

Kind 44
Tom Rob Smith
➜ 465 pagina’s
➜ 2008
➜ Uitgever: Anthos
➜ ISBN: 9041413758
➜ ★★★★★
Retespannende thriller die je in het eerste hoofdstuk het verhaal in zuigt en je niet meer loslaat. Veel actie, plotwendingen en spannende ontknoping. Een seriemoordenaar moet worden opgepakt, een gevecht tegen de tijd. En dat alles tegen de gitzwarte cynische Stalintijd van de Sovjet-Unie.

De Toren: verhaal uit een verzonken land
Uwe Telkamp
➜ 270 pagina’s
➜ 2007
➜ Uitgever: Suhrkamp
➜ ISBN: 9789029571937
➜ DDR, roman, Wende

Nieuwe levens – de jeugd van Enrico Türmer in brieven en proza
Ingo Schulze
➜ 650 pagina’s
➜ 2007
➜ Uitgever: Meulenhoff
➜ ISBN: 9789029078108
➜ ★★★
In brieven aan zijn zus, een vriend en een onbereikbare geliefde doet Enrico Türmer verslag van zijn leven na de Wende. Opgegroeid in de DDR heeft hij moeite zijn draai te vinden in het verenigde Duitsland. Hij keert zijn kunstenaarschap de rug toe en wordt journalist bij een krant. Met vallen en opstaan maakt hij kennis met het wilde westen.
Ik vond de gekozen briefvorm niet prettig lezen, maar je krijgt een mooi bijna intiem inkijkje in wat je allemaal tegenkomt als nietsvermoedende Ossi die ineens in een wereld terechtkomt die totaal anders werkt.

Een vrolijke hel: het Rusland van Poetin
Viktor Jerofejev
➜ 301 pagina’s
➜ 2007
➜ Uitgever: Meulenhoff
➜ ISBN: 9789029080330
➜ ★★★★
Een hallucinerend boek over het Rusland van Poetin. En dat uit 2007; kun je nagaan hoe lang Poetin al aan de macht is. ‘Een vrolijke hel’ is een bundeling van korte verhalen met een hoofdrol voor wodka, seks, hoge en lage cultuur en de geschiedenis en toekomst van Rusland.

Stalin’s ghost en Gorki park
Martin Cruz Smith
➜ 301 pagina’s
➜ 2007
➜ Uitgever: Pan UK
➜ ISBN: 9780330450874
➜ ★★★★
Twee thrillers in de Arkady Renko-reeks, oorspronkelijk uit de jaren tachtig. Lekker geschreven, veel spanning en lekkere plots. En lekker Sovjet!

Piazza Bucarest
Jens Christian Grondahl
➜ 176 pagina’s
➜ 2004
➜ Uitgever: Ambo 
➜ ISBN: 9789029076036
➜ ★★★★

Het boek van de lach en de vergetelheid
Milan Kundera
➜ 312 pagina’s
➜ 2004 (origineel 1978)
➜ Uitgever: Ambo Anthos 
➜ ISBN: 9789026318887
➜ Praagse Lente, immigranten

De zwemmer
Zsuzsa Bánk
➜ 288 pagina’s
➜ 2003
➜ Uitgever: Bezige Bij
➜ ISBN: 9789023414407
➜ ★★★★
Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van een jong meisje, waarvan zowel haar broertje als vader ‘de zwemmer’ zijn. De vader blijft met zijn twee kinderen achter als zijn vrouw Hongarije ontvlucht, vlak na de Hongaarse Opstand van 1956. Socialistische Hongarije speelt in dit boek een zeer beperkte rol: het verhaal had om het even waar kunnen spelen.

Het gemankeerde gezin leidt daarna een zwervend bestaan. Vader logeert met zijn kinderen bij familie, dan weer hier, dan weer daar, zonder vaste baan of vaste plek. Vader is niet bepaald een lachebekje. Alleen zwemmen schept hem enig genoegen.

Ook voor zijn zoontje is zwemmen een van de weinige dingen die van belang zijn. De Zwemmer Jr. komt steeds meer met zichzelf en zijn leven in de knoop. Hij hoort de ziel van de dingen praten: van stenen, van huizen, van planten. En ze hebben heel wat te vertellen. Het boek ademt in sommige delen een lome zomervakantiesfeer van het creepy soort. Het verhaal stevent onontkoombaar af op een dramatische ontknoping.

De brug over de Drina
Ivo Andriç
➜ 320 pagina’s
➜ 2002 (origineel: 1945)
➜ Uitgever: Ooievaar
➜ ISBN: 9789057134111
➜ ★★★★★

De geschiedenis van de brug over de Drina is de geschiedenis van heel Bosnië-Herzegovina. Višegrad, de plaats waar de brug ligt, is onderhevig aan getijdenwerking van de geschiedenis, waarin dan weer het Ottomaanse Rijk, dan weer het Habsburgse Rijk, voor eb dan wel vloed spelen. Ook het leven van de bewoners en de verhoudingen tussen christenen, moslims, joden, Roma verandert keer op keer. Toch leven ze in de meeste periodes in vrede naast en met elkaar.

Het boek bespant de periode van de bouw van de brug door de Ottomanen, begin zestiende eeuw, tot aan de Eerste Wereldoorlog. Andriç weet deze geschiedenis prachtig beeldend te vertellen. Soms ballen-in-je-buikbeeldend, zoals bij de scene waarin gevangenen uiterst secuur worden gespietst, om niet te overlijden, om ze gruwelijk lijdend, als afschrikwekkend voorbeeld, tentoon te stellen op de brug.

De geschiedenis van Joegoslavië, en zeker van Bosnië-Herzegovina, is nauwelijks te bevatten. De brug over de Drina geeft een beter beeld dan een geschiedenisboek. Ook om de recente oorlog in Joegoslavië te begrijpen is dit boek waardevol. En het is zo vreselijk mooi geschreven. Andriç kreeg er niet voor niets de Nobelprijs voor. Enig nadeel: het boek is schaars, de prijs is hoog.

Praagse weduwe
Pavel Kohout
➜ 400 pagina’s
➜ 2000
➜ Uitgever: Anthos
➜ ISBN: 9789041404725
➜ ★★★★
Literaire thriller die speelt in Praag aan het einde van WOII, als de strijd om de stad gaande is. In het ontstane machtsvacuüm moeten een Tsjechische detective met een agent van de Gestapo een gruwelijke serie moorden oplossen. Het verhaal schetst een mooi beeld van het Praag van die tijd en de morele dilemma’s waar mensen voor werden gesteld.

Made in Yugoslavia
Vladimir Jokanović
➜ 312 pagina’s
➜ 2000
➜ Uitgever: Picador UK
➜ ISBN: 9789055155057
➜ ★★★
Indringende heftige roman over Joegoslavische vrienden in Zegreb en Osiec die bij het uitbreken van de burgeroorlog kant moet kiezen. De maffe werkelijkheid van het oorlog voeren vanuit de blik van net-niet-kinderen die ineens geconfronteerd worden met doden, gewonden en andere ellende.

Een schoonheid uit Moskou
Viktor Jerofejev
➜ 355 pagina’s
➜ 1992
➜ Uitgever: Rainbow
➜ ISBN: 9789067661355
➜ ★★
Deze roman bevat een zinderende waterval aan zinnen, gedachten, ideeën. Prachtige zinnen, prachtige gedachten, prachtige ideeën, maar na ruim 100 bladzijden was de koek voor mij op. Een stilistisch meesterwerk heet het dan, ik noem het nogal vermoeiend om te lezen. Verdronken in een stroom van gedachten over seks, liefde, drank, ongeboren leven, Hoge Kunst en Moskou. Even twee voorbeeldjes van de prachtige vondsten van Jerofejev: “We rijden stapvoets. We zwijgen langdurig. We zijn een lijkwagen.” en “En het werd zuiver en schoon in de natuur, alsof zij een slipje van witte kant aandeed.”

Afscheidswals
Milan Kundera
➜ 132 pagina’s
➜ 1982
➜ Uitgever: Ambo 
➜ ISBN: 9789026318658
➜ ★★★★

Het Ruslandhuis
John Le Carré
➜ 344 pagina’s
➜ 1989
➜ Uitgever: Uitgeverij Luitingh-Sijthoff B.V.
➜ ISBN: 9789021840727
➜ ★★★★
Spionagethriller die speelt in de Sovjet-Unie waar glasnost en perestrojka hoogtij vieren en allerlei onfrisse praktijken met zich meebrengen. De hoofdpersoon krijgt van een geheimzinnige Rus documenten over het Russische kernwapenarsenaal. Hot stuff! Vervolgens komt hij steeds meer in de knoop welke kant hij moet kiezen. Spion, contra-spion, geen spion. Een ingewikkeld verhaal, stevige karakters en als altijd goed geschreven. Oud-spion Le Carré geeft weer een mooi inkijkje in een onbekende wereld.

Spion aan de muur
John Le Carré
➜ 204 pagina’s
➜ 1982
➜ Uitgever: Uitgeverij Luitingh-Sijthoff B.V.
➜ ISBN: 9789021836225
➜ ★★★★