De Kremlinfluisteraar – Giuliano da Empoli

Kremlinfluisteraar Vladislav Soerkov was lange tijd de spindoctor van Vladimir Poetin. Hij zette Poetin persoonlijk op het schild waar Jeltsin vanaf was gevallen. Hij zette de beangstigende processen in werking die de Tsaar tot de dag van vandaag op dat schild houden. Da Empoli schreef met De Kremlinfluisteraar een non-fictieroman. De verteller, Vadim Baranov, is losjes gemodelleerd naar Soerkov, die topadviseur, vicepremier en hoofd van de presidentiële staf was. Het boek helpt je te begrijpen wat er momenteel in Rusland en op het wereldtoneel gaande is. Het is spannend en vlot geschreven, dus geen straf om je al lezend te verdiepen in de absurde sadistische machinaties achter Poetins macht.

Het verhaal begint een beetje vreemd met een online ontmoeting tussen een westerse journalist – Da Empoli naar ik aanneem, die Soerkov ook echt heeft ontmoet en gesproken – en Baranov, die uitmondt in een offline ontmoeting in de datsja van de Kremlinfluisteraar. Daar begint hij een monoloog die het verhaal van het boek vormt.

Veel bekende figuren passeren de revue: Priogozjin, de voormalige chefkok van Poetin en nu de grote man achter Wagner. Zoldastanov, de leider van de motormaffiabende de Nachtwolven, die gruwelijk hebben huisgehouden in de Donbas en door Baranov naar voren werden geschoven om patriottisch stemmende activiteiten voor de Poetinjeugd te organiseren. Ook oligarchen als Michail Chodorkovski en Boris Berezovski – de laatste knoopte zich in exile in Londen op met zijn stropdas, hmmm hmmm… – spelen een belangrijke rol. Ook Eduard Limonov, die samen met Garri Kasparov de oppositie vormde, en en zelfs Pussy Riot komen voorbij. En aan het einde van het boek duikt Aleksandr Doegin op, de Kremlinfilosoof waar je erg weinig meer van hoort sinds zijn dochter vorig jaar in Rusland omkwam door een autobom die voor hemzelf bedoeld was.

Om dit blog af te ronden check ik (31 maart 14:18 uur) nog even de website van de uitgever. Blanco! Erg vreemd. Zou het zo zijn dat Poetins trollenleger in actie is gekomen? Gewoon om een beetje te sarren, omdat het kan, en omdat De Kremlinfluisteraar – meer dan de Tsaar lief is – een inkijkje geeft in wat er in het Kremlin gebeurt en in het hoofd van de Tsaar omgaat? Alleen al het feit dat dit scenario in mijn hoofd opkomt geeft te denken. Update 15:13: de website is weer beschikbaar!

Baranov was met Igor Setsjin – met bijnamen als ‘de grijze kardinaal’, ‘de engste man op aarde’, ‘Darth Vader’ of ‘Poetins boze waakhond’ aldus RTL Nieuws – een van de belangrijkste adviseurs van Poetin. Dit tot het moment dat hij een aantal jaren terug uit beeld verdween. Maar hij had het blijkbaar zo goed gedaan en was dermate ongevaarlijk dat hij niet uit een raam hoefde te vallen.

Baranov hielp de Tsaar, zoals Poetin in het boek wordt genoemd, om de eerste generatie oligarchen uit de jaren negentig – zeker die met politieke aspiraties – te vervangen door Poetingetrouwen, vaak tsjekisten, ‘vrienden’ uit Poetins KGB-tijd. Zij waren acuut miljardair op het moment dat ze een van de vele gigantische staatsbedrijven in eigendom kregen. Voorwaarde was wel dat ze hun kop hielden, zich niet met politiek bemoeiden en Poetin onvoorwaardelijk steunden.

Baranov was bij alle belangrijke momenten als spindoctor betrokken: bij de gezonken atoomonderzeeër Koersk, de MH17 die uit de lucht werd geschoten, de false flag aanslagen in Rusland die het startsein vormden voor het platbombarderen van Grozny, de bezetting van delen van Georgië en Oekraïne en de Olympische Spelen in Sotsji, waar hij de opening voor regisseerde. Hij was ook degene die het belang van controle over de media zag, en van nepnieuws, trollenlegers en algoritmes. Alles om woede te creëren, twijfel en angst te zaaien en om extreem geweld te rechtvaardigen. Baranov zegt tegen Prigozjin dat het werkt: gedraag je verdacht en ontken alles op ongeloofwaardig wijze (MH17, Oekraïne etc.). ‘Chaos als vriend en als enige optie.’

Baranov bedacht ook de soevereine democratie en de verticale macht als eufemismen voor Poetins KGB-dictatuur, met geweld als enige bestaansreden. Kasparov zegt in het boek over die soevereine democratie uiterst treffend dat die voor de democratie hetzelfde betekent als de elektrische stoel voor de stoel.

Da Empoli biedt een angstwekkend inkijkje in de morbide geest van de Tsaar. Dat biedt weinig hoop voor de toekomst. Als Stalin door de Russen wordt verkozen tot Rus van de Eeuw (niet vergeten, wij kozen in 2004 Pim Fortuyn als Grootste Nederlander aller tijden) ziet de Tsaar dat dat niet ondanks diens slachtpartijen is, maar juist dankzij. Iemand – of een heleboel iemanden – fusilleren voor ‘sabotage’ biedt de woede onder de bevolking een uitlaatklep. Dat is een stuk makkelijker dan de werkelijke problemen oplossen. Elders klinkt uit de mond van de Tsaar de parabel van de zwerver, de armoedzaaier wiens enige wapen om zijn waardigheid te bewaren het inboezemen van angst is. En die armoedzaaier is geen persoon.

Extreme groepen van links tot rechts worden door Baranov tegen elkaar opgezet. Homoactivisten tegenover patriottische ‘puritanisten’, dierenbeschermers tegenover jagers, Black Power tegenover racisten. Alles voor de haat. ‘Wij hebben geen voorkeuren’, zegt hij bijna trots. Baranov vindt het fantastisch als Pussy Riot een punkmis afsteekt in de Verlosserskerk: de haat aan de andere kant van het spectrum explodeert, Poetin stijgt weer een paar procent in de peilingen als de dames worden opgepakt.
Ook in Nederland hebben we te maken met een lightversie van dit fenomeen. De kloof verdiept zich, zeker op de social media wordt de verdediging van de ingenomen stellingen extremer, de haat hatelijker. Het is oorlog maar niemand die het ziet schreef Huib Modderkolk onder meer hierover.

Rusland is volgens de Kremlinfluisteraar de nachtmerriemachine van het Westen. Uiteindelijk ontwaakt de westerling en ziet: achter de schermen zijn de Russen heer en meester van de nieuwe wereld! Mede mogelijk gemaakt door Silicon Valley, artificial intelligence en algoritmes, versterkt door complottheorieën’ die de macht groter maken dan ze is. De zwakste schakel in de bestendiging van de macht is de mens. Pas als die macht wordt bewaakt door machines dan is macht in absolute vorm mogelijk, zo wordt er gefilosofeerd. Kortom: als je behoefte hebt aan een makkelijk gezellig boek, dan is De Kremlinfluisteraar hem niet. Maar als je geïnteresseerd bent in wat er achter de schermen in Rusland speelt, en dat gegoten in een spannend smakelijk opgediend verhaal over macht en oorlog zonder vrede, lees dan dit boek.

De Kremlinfluisteraar
Giuliano da Empoli
➜ 254 pagina’s
➜ Oktober 2022
➜ Uitgever: Atlas Contact
➜ ISBN: 9789025473891
➜ €23
➜ ★★★★★

Alle boekenblogs

Terugblik boekpresentatie BRUUT in Thomaskerk

In een lekker volle Thomaskerk op de Zuidas van Amsterdam is donderdag 25 mei ‘BRUUT – Atlas van het brutalisme in Nederland’ gepresenteerd. In de bruutste kerk van Nederland was de boekverkoper…

De Kremlinfluisteraar – Giuliano da Empoli

Alle boekenblogs

Dit delen:

Vind ik leuk:

Gerelateerd

Geef een reactie Reactie annuleren